CO2-dividend
‘Eenvoud is het kenmerk van het ware.’ Dat motto wordt toegeschreven aan de zeventiende-eeuwse medicus Herman Boerhaave, maar heeft vier eeuwen later nog niets aan kracht ingeboet. Neem nu de klimaatproblematiek. Is de oplossing eigenlijk niet heel eenvoudig? Als we nu eens een koolstofheffing invoeren waarvan de opbrengst integraal wordt teruggestort aan de consument. Liefst in de vorm van een rechtstreekse storting op de bankrekening, onder de vermelding ‘CO2-dividend’.
Ik zou denken dat je dan drie vliegen in één klap slaat. Eén: het enthousiasme (‘draagvlak’ in het politieke jargon) zal groter zijn. De combinatie van betalen en ontvangen is aantrekkelijker dan alleen betalen. Vooral als het ontvangen zeer zichtbaar gebeurt.
Twee: de vervuiler betaalt. Wie veel vliegt, autorijdt of stookolie verbrandt, betaalt veel en is na aftrek van het dividend een nettobetaler. Wie veel spoort, fietst en in een goed geïsoleerde woning woont, betaalt weinig en is een netto-ontvanger. Consumenten worden er dus toe aangezet om hun gedrag aan te passen in functie van de uitstoot, want dat betaalt zichzelf terug. Zo wordt klimaatvriendelijkheid een verdienmodel.
In British Columbia is de fiscale druk gelinkt aan de broeikasgasuitstoot
Drie: het is een sociaal rechtvaardige regeling. Veelverdieners die in grote benzineslurpers rijden, meermaals per jaar op vakantie gaan en in ruime villa’s wonen, zullen meer aan de koolstofheffing kwijt zijn dan minder kapitaalkrachtige gezinnen die een zuinig stadswagentje hebben, de kust of de Ardennen als bestemming kiezen en in een appartement wonen. Als de dividenduitkering voor iedereen gelijk is, zullen die laatsten vooral tot de netto-ontvangers behoren en de eersten tot de nettobetalers. Een herverdeling van de planeet-onvriendelijken naar de planeetvriendelijken, als het ware.
Het klassieke antwoord op dit soort schijnbaar simpele oplossingen luidt: leuk theoretisch concept, maar in de praktijk onhaalbaar. De Canadese provincie British Columbia bewijst het tegendeel en past het concept al toe sinds 2008. Fossiele brandstoffen worden er belast met een tarief dat jaar na jaar oploopt. Budgettaire neutraliteit is een verplichting, de opbrengsten mogen de staatskas niet ten goede komen. Weliswaar worden ze ook niet uitgekeerd als een dividend, maar wel gebruikt om andere belastingen te verlagen. In totaal betalen de inwoners en bedrijven van British Columbia dus ongeveer evenveel belastingen als andere Canadezen, maar de fiscale druk is gelinkt aan de broeikasgasuitstoot. Die is na de invoering van de heffing merkelijk gedaald. Mocht Boerhaave nu leven, hij zou waarschijnlijk naar Vancouver verhuizen.