Bittere ironie

Bittere ironie, noemde de studiedienst van ING de vaststelling dat rampen een positief effect kunnen hebben op de economie. Maar de constatering is daarom niet minder waar. Ze geldt ook voor de overstromingen in Wallonië. Op korte termijn lijdt de economie schade. Overstroomde winkels, cafés en restaurants moeten noodgedwongen sluiten en enkele fabrieken liggen stil. Maar die schade valt in het niet bij de extra economische activiteit die nodig is om alles te herstellen. Huizen moeten worden gesloopt of hersteld, beschadigde wegen heraangelegd en weggespoelde auto’s en huisraad vervangen. Aannemers, wegenbouwers, meubelverkopers en autodealers kunnen extra omzet tegemoetzien. Die extra activiteit overtreft hoogstwaarschijnlijk de omzetderving door het tijdelijk stilvallen van de horeca en de fabrieken.

Maar daarmee is niet het hele verhaal verteld. Het zou kunnen dat de aannemers de enorme vraag niet aankunnen, en dat zich tekorten aan personeel of bouwmaterialen voordoen. De prijzen stijgen misschien. Dat zijn indirecte effecten die het uiteindelijke plaatje kunnen vertekenen. Er is meer. Wie zijn auto kwijt is, zal die waarschijnlijk niet vervangen door een identieke. Zeker als het er eentje op leeftijd is. De nieuwe wagen zal zuiniger zijn dan de oude. Idem voor herbouwde gebouwen: die zullen beter geïsoleerd zijn. Een nieuwe weg kan breder worden. Zo kan een ramp de efficiëntie en productiviteit van de lokale economie verbeteren.

Build back better.

Natuurlijk is er ook nog de menselijke tol in de vorm van doden en gewonden. En het verlies aan wat we maar even welbevinden zullen noemen. De paniek, het verdriet, de derving van levensvreugde. ‘Daar kan je geen prijs op kleven’, aldus ING.

Economen zijn er hoe dan ook dol op om de economische effecten in modellen te gieten. Een team van de universiteit van Chicago nam in 2019 een groot aantal economische rampenstudies onder de loep. Aangezien het aantal natuurrampen toeneemt, is het belangrijk om de economische risico’s te kunnen berekenen, argumenteerden ze. Als je maar geld hebt voor één dam of één overstromingsbekken, is het nuttig om te weten hoe je daarmee de meeste schade kunt vermijden.

Maar ondanks al hun onderzoekswerk konden de economen toch maar weinig rode draden trekken. ‘De onzekerheid is hoog’, melden ze in de Review of Environmental Economics and Policy. ‘De modellen zijn erg afhankelijk van aannames en kunnen dus slechts algemene inzichten bieden over de indirecte effecten van rampen.’ Daar moeten we het maar mee doen. En ja: ‘Meer onderzoek is nodig om de betrouwbaarheid te verbeteren.’

Die economen toch.

Een ramp kan de efficiëntie en productiviteit van de lokale economie verbeteren

In 'de balans' wordt de economische actualiteit op een eigenzinnige wijze onder de loep genomen.