‘De lelijke waarheid? Bij Facebook gaat groei boven alles’
Facebookbaas Mark Zuckerberg heeft weinig van het leven gezien, zeggen de auteurs van een nieuw boek over het platform. Maar hij bezit wel meer informatie over het privéleven van mensen dan wie dan ook. ‘Begrijp goed wat je doet als je Facebook gebruikt.’
Een van de heel, heel weinige onderwerpen waar de Republikeinen en de Democraten in Washington het over eens zijn, is dat de macht van grote techbedrijven als Facebook hoognodig aan banden moet worden gelegd. ‘De politiek is echt wakker geworden’, zeggen Cecilia Kang en Sheera Frenkel. Ze hebben net een kritisch boek gepubliceerd over Facebook: An ugly truth (vertaald als Een smerige waarheid).
De twee zijn journalist bij The New York Times. Ze deden jarenlang onderzoek naar Facebook en beschrijven hoe de start-up die Mark Zuckerberg in 2004 oprichtte zich in razend tempo kon ontwikkelen tot een vanzelfsprekendheid in het dagelijkse leven van een kwart van de wereldbevolking en tegelijk tot een economische en politieke grootmacht. De onstuimige groei ging door, ondanks talrijke schandalen. Denk aan de massale privacyschendingen, Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen, aanzetten tot geweld tegen de Rohingya in Myanmar, gebruik van Facebook door de terrorist die twee moskeeën aanviel in Nieuw-Zeeland en de rol die het speelde in de bestorming van het Capitool in Washington.
Wat is de ‘smerige waarheid’ uit de titel van uw boek?
Frenkel: ‘Dat begrip komt uit een interne memo van Facebook. Een hooggeplaatste medewerker gebruikte het om de realiteit te omschrijven die de kern van Facebook vormt. Het businessmodel van voortdurende groei maakt het onvermijdelijk dat gebruikers schade ondervinden en dat er zelfs mensen door kunnen omkomen. We vonden het veelzeggend dat een van hun eigen bestuurders dit opschreef.’
‘De lelijke waarheid, schreef Andrew Bosworth ook in zijn memo, “is dat we zo sterk geloven in het verbinden van mensen, dat alles wat ons in staat stelt om nog meer mensen, nog vaker met elkaar te verbinden, per definitie goed is”.’
Kang: ‘Wij volgen Facebook al vijftien jaar. Mijn eerste interview met Mark Zuckerberg was in 2010. We zien een patroon in hoe Facebook omgaat met alle schandalen. Het maakt fouten, biedt excuses aan en belooft beterschap, tot de volgende ontsporing. Heeft er allemaal mee te maken dat bij Facebook groei boven alles gaat.’
Frenkel: ‘Voor het succes van het bedrijf is het noodzakelijk dat mensen zo vaak mogelijk op hun platform komen en daar zo lang mogelijk blijven. Daarom streeft Facebook naar maximaal “engagement”: dat berichten vaak gedeeld en geliket worden, en dat er veel reacties op komen. Maar je moet je afvragen: is het streven naar maximaal engagement wel goed?’
Kang: ‘De berichten die het meeste engagement opleveren, zijn emotioneel of wekken emoties op. De voormalige Amerikaanse president Donald Trump bezorgde Facebook veel “verkeer”. Veel autoritaire leiders spelen daarop in.’
waar je op een bepaald moment bent, en zelfs informatie heeft waar je zelf misschien niets over weet – of je kans maakt te trouwen, bijvoorbeeld. En of je Republikeins of Democratisch zal stemmen:, want het doet ook in voorspellingen.’
‘Facebook heeft tientallen werknemers erop betrapt dat ze dit soort informatie van anderen opzochten. Die mensen zijn ontslagen. Maar we weten niet hoeveel medewerkers die dit ook deden nooit tegen de lamp zijn gelopen.’
Kang: ‘Facebook heeft de regels verscherpt, zodat minder medewerkers inzage in persoonlijke gegevens hebben. Maar Facebook zit nog steeds op die reusachtige hoeveelheid data en sommige medewerkers overtreden regels nu eenmaal. Hackers trouwens ook.’
Facebook had vroeg in de gaten dat Rusland de Amerikaanse verkiezingen van 2016 probeerde te manipuleren. Waarom deed het niets?
Frenkel: ‘Facebook heeft een van de beste beveiligingsteams ter wereld, met mensen die bij het National Security Agency (NSA) en andere inlichtingendiensten hebben gewerkt. Maar de top wilde met de verdenkingen niet naar buiten treden, want het zou veel gedoe opleveren en had puur zakelijk gezien geen voordelen.’
Frenkel: ‘In de VS komt regulering helaas erg langzaam van de grond. Wat de huidige regering precies wil, is nog onduidelijk. De politici zijn inmiddels doordrongen van de schaduwzijden van de ongecontroleerde macht van Facebook. Maar wat ze eraan kunnen doen, is nog een grote vraag.’
‘De enige manier waarop Facebook kan veranderen is van binnenuit. Daar heeft het bedrijf ook belang bij. Ieder jaar concurreert het met Google, Apple en Amazon om de slimste mensen die afstuderen aan het MIT, Harvard en Stanford. Als dat talent wordt afgeschrikt door de reputatie van Facebook, komt de business in gevaar.’
Kan de overheid Facebook opsplitsen als het de markt te veel domineert?
Kang: ‘De kans daarop is net een stuk kleiner geworden. De rechter heeft twee grote rechtszaken die tegen Facebook waren aangespannen vanwege de vermeende monopoliepositie in juni van tafel geveegd.’
‘Zuckerberg zag die zaken als een existentiële bedreiging. Doordat Facebook van de ene crisis in de andere terechtkwam, verklaarde hij in 2018 dat hij voortaan zou optreden als een leider in oorlogstijd. Hij zou geen beslissingen meer nemen op basis van consensus. Sindsdien heeft hij zijn macht geconsolideerd.’
‘En dat kan hij doen. Hij heeft het bedrijf zo gestructureerd dat niemand hem kan afzetten. De raad van bestuur kan alleen aanbevelingen doen.’
Is de verantwoordelijkheid voor zo’n machtig bedrijf niet te zwaar voor één man? Kang: ‘Op de beurs is Facebook nu een biljoen dollar waard (843 miljard euro). Het bedrijf doet reuze zijn best meer mensen aan te nemen voor beveiliging en voor de beoordeling van mogelijk ontoelaatbare berichten. Maar het gaat te langzaam ten opzichte van de groei van het platform.’
‘Facebook houdt nooit even de pas in om rustig na te denken of het nog wel op de goede koers zit. Ook bij schandalen en in crisissituaties blijft Facebook geobsedeerd door de gedachte te moeten groeien. Dat zie je het best in de hardnekkigheid waarmee Zuckerberg vasthoudt aan het idee dat Facebook een cryptomunt moet ontwikkelen. Er zitten allerlei risico’s aan vast voor het financiële stelsel, de politiek is ervan geschrokken, maar Zuckerberg wil geen vaart minderen.’
‘Facebook houdt nooit even de pas in om rustig na te denken of het nog wel op de goede koers zit’