Waarom Duitsland weigert wapens te leveren aan Oekraïne
De Duitse regering schaart zich niet aan de zijde van de landen die Oekraïne steunen met wapens. Tot ergernis van de haviken in eigen land, predikt ze voorzichtigheid en diplomatie. Volgens critici zijn er te veel Russlandverstehers in Berlijn.
Een volledig ingericht veldhospitaal tegen eind februari, dat is het enige wat Duitsland voorlopig aan Oekraïne wil geven. Nochtans had de Oekraïense ambassadeur in Berlijn kanselier Olaf Scholz vorige week expliciet om 100.000 helmen en kogelwerende vesten gevraagd.
De herhaalde verzoeken van de regering in Kiev om wapens te leveren, worden in Berlijn niet opgepikt. ‘De Duitse regering moet er alles aan doen om de crisis te ontmijnen en ze vindt dat wapenleveringen daar niet toe bijdragen’, zei minister van Defensie Christine Lambrecht (SPD). Dat staat ook met zoveel woorden in het regeerakkoord van de huidige roodgroen-gele coalitie.
‘Ostpolitik’
Vorige vrijdag schreef de krant The Wall Street Journal dat Duitsland zelfs verbiedt dat Estland wapens van Duitse makelij aan Oekraïne bezorgt. ‘Wij hebben de laatste jaren nooit onze goedkeuring gegeven voor de export van dodelijke wapens’, luidde de verklaring van kanselier Scholz.
Duitsland wordt zo langzaamaan een van de weinige Navolanden die niet meewerken aan de bewapening van Oekraïne. Kiev is boos, de Baltische staten reageren met onbegrip. ‘Als Rusland Oekraïne binnenvalt, zal Duitsland de prijs moeten betalen’, schrijven boze Duitse haviken op de sociale media. Berlijn heeft, volgens hen, te veel Russlandverstehers; mensen die het standpunt van Rusland begrijpen.
Door zijn verleden – waarin een deel van het grondgebied onder de vleugels van het Kremlin zat – heeft Duitsland een gecompliceerde relatie met Rusland. In de jaren 60 riep de SPD-kanselier Willy Brandt nog op tot meer begrip en toenadering tot Oost-Duitsland en Moskou. Je zou hem nu tot de eerste Russlandverstehers kunnen rekenen. De voormalige burgemeester van Berlijn werd het symbool van de Duitse ‘Ostpolitik’, die vandaag nog altijd als leidraad dient voor veel SPD-politici.
Ook Gerhard Schröder is, hoewel hij al jaren uit de politiek is verdwenen, een naam die vaak valt als het gaat om de Duits-Russische banden. De voormalige SPD-kanselier, die in 2005 door Angela Merkel werd verslagen, heeft een goede band met het Kremlin én zetelt momenteel in de Raad van Bestuur van het belangrijke Russische energiebedrijf Rosneft en van Nord Stream 2. De 77-jarige Schröder ziet nog geregeld belangrijke mensen van de partij, zoals de nieuwe covoorzitter Lars Klingbeil. Zijn
Olaf Scholz zou een onderhoud met Joe Biden over Oekraïne op de lange baan hebben geschoven, omdat zijn agenda het niet toeliet
critici vermoeden dat hij bij de SPD voor Rusland lobbyt.
Anderen, zoals SPD’s fractieleider Rolf Mützenich, geloven dat de strategie van de ‘Ostpolitik’ nog altijd de beste manier is om het Kremlin te beïnvloeden. In een genuanceerd interview vorige vrijdag pleitte Mützenich voor een detente in de relaties met Moskou. ‘Europa heeft op de lange termijn een veiligheidsarchitectuur nodig die verder gaat dan twee blokken die tegenover elkaar staan’, zei hij. Ook suggereerde Mützenich dat sommige Navo-landen eigenlijk niet geïnteresseerd zijn in dialoog.
Groen pacifisme?
De Groenen trekken traditioneel de pacifistische kaart. Robert Habeck, de Duitse minister van Economie en Klimaat, bood eind vorige week nog aan om Moskou te helpen bij de uitbouw van de hernieuwbare energie in Rusland. Maar die softe aanpak staat ver af van zijn opvallende, strijdvaardige uitspraak in het begin van de crisis: tijdens de kiescampagne zei hij dat Duitsland Oekraïne van extra wapens moest voorzien.
Hij kreeg toen bakken kritiek over zich heen, zowel van partijgenoten als van de woordvoerder van Merkel. Die liet verstaan dat Duitsland, met het oog op de toestand in Oekraïne, geen exportvergunningen voor oorlogswapens zou geven. Sindsdien praten de Groenen niet meer over wapenleveringen. Annalena Baerbock, de minister van Buitenlandse Zaken, die als boegbeeld van de Groenen zwaar fulmineert tegen Rusland, verkiest in dit conflict toch de weg van de diplomatie, geflankeerd door sancties.
De kleine partner in de regering, de liberale FDP, weifelt. Sommige liberalen uitten de mening dat Duitsland zich niet achter het regeerakkoord mag verschuilen, maar zij werden onmiddellijk tot de orde geroepen door de twee andere coalitiepartners.
Viceadmiraal uit de bocht Voor de camera’s vormen de ministers van Buitenlandse Zaken van Duitsland en de Verenigde Staten een front, maar in realiteit verschillen ze merkelijk van mening over hoe de Russen weer in het gelid moeten worden gebracht. De Amerikanen leveren wapens aan Kiev en hun taal wordt almaar dreigender, de Duitsers houden zich zo veel mogelijk op de vlakte.
Volgens het weekblad Der Spiegel is de top van de Amerikaanse inlichtingendienst bij Scholz langsgeweest met de boodschap dat de VS van Duitsland een duidelijk standpunt verwachten als Rusland Oekraïne zou binnenvallen. Maar hun vele grafieken en cijfers over de troepenopbouw aan de grens, zouden daar op een koude steen zijn gevallen. Scholz zou zelfs een persoonlijk onderhoud met president Joe Biden over Oekraïne op de lange baan hebben geschoven, omdat zijn agenda het de komende weken niet toeliet.
In dat voorzichtige spel, waarin Berlijn op dit moment alle opties openhoudt, kwam de uitspraken van viceadmiraal Kay-Achim Schönbach bijzonder ongelegen. Tijdens een bijeenkomst van een denktank in New Delhi, India, toonde hij begrip voor Rusland. Het land wil volgens Schönbach alleen ‘respect’. Het zijn uitspraken van alweer een Russlandversteher, zeggen de critici. Na de zware commotie over zijn woorden, heeft hij gisteren zijn ontslag aangeboden. Hij beseft dat hij zijn regering, die nu internationaal met argusogen wordt gevolgd, geen goede dienst heeft bewezen.