Bescherm vluchtende Oekraïense vrouwen tegen misbruik
Dat zoveel mensen hun huis willen openstellen voor Oekraïners is hartverwarmend. Maar om misbruik te voorkomen, zou de overheid hen moeten informeren, screenen en begeleiden, schrijft Liesbet Stevens.
Dat vluchtelingen kwetsbaar zijn voor seksueel misbruik, bleek onlangs nog uit een grootschalig onderzoek. 84 procent van de deelnemers gaf aan al het slachtoffer te zijn geworden van seksueel geweld. Bij 61 procent van die vluchtelingen vond dat geweld plaats in de 12 maanden die voorafgingen aan het onderzoek. De meeste slachtoffers verbleven al in België op het moment van de gebeurtenissen.
Vooral hun precaire positie maakt hen kwetsbaar voor seksueel geweld. Bovendien is de drempel om hulp te zoeken of het geweld aan te geven bij de politie voor hen nog hoger dan voor de algemene bevolking. Amper 1 procent gaat naar de politie of zoekt enige vorm van professionele hulp. Vluchtelingen hebben vaak al negatieve ervaringen gehad met de politie en andere overheidsinstanties.
Die kwetsbaarheid mogen we niet negeren, nu zoveel alleenstaande Oekraïense vrouwen en kinderen toestromen in ons land. Het is hartverwarmend en nobel dat mensen hun huis openstellen, en dat is alleen maar aan te moedigen. Dat doet onze overheid ook, maar ze moet daarnaast ondersteuning bieden.
Geen gezelschapsdames
Zowel voor mensen die hun huis openstellen als voor de mensen die er mogen verblijven, is informatie, screening en begeleiding noodzakelijk. De gemeenten kunnen die screeningsgesprekken organiseren, onder meer om informatie te verstrekken aan mensen die overwegen opvang te bieden en om hun vragen te beantwoorden. Dat kunnen algemene vragen zijn, zoals: ‘Spreken deze mensen
Engels? Blijven ze enkele weken of enkele maanden? Mag ik hen kleren of ander materiaal geven?’ Maar er moet ook ruimte en duiding zijn bij specifiekere vragen: ‘Mag ik de kinderen in één kamer laten slapen met mijn kinderen? Mag deze vrouw me helpen in het huishouden? Mag ik een relatie beginnen met haar?’
Het moet duidelijk zijn dat deze vrouwen niet in huis komen als onbetaalde huishoudhulp, laat staan als gezelschapsdame. Uit de reacties op de Facebookgroep ‘Steun Oekraïne’ in Zelzate blijkt dat dat niet voor iedereen even vanzelfsprekend is. Behalve een tweehondertal warme reacties, kwamen er ook wansmakelijke berichten binnen van mensen die Oekraïense vrouwen wilden opvangen vanuit amoureuze of seksuele drijfveren (DS 8 maart).
Screeningsgesprekken zijn dus niet alleen belangrijk om info te geven, maar ook om een veilige opvangplek voor de vluchtelingen te garanderen. Een basisvoorwaarde zou moeten zijn dat de mensen die hun huis openstellen nooit veroordeeld werden voor geweld of misbruik. Wie een crimineel verleden heeft, zou geen vluchtelingen mogen opvangen.
Alarmbel
Alleenstaande moeders die in ons land aankomen, zullen niet alleen voor hun kinderen en zichzelf moeten zorgen en oorlogstrauma’s moeten verwerken, ze zullen ook alle financiële verantwoordelijkheid voor hun gezin moeten dragen. Door die omstandigheden kunnen ze makkelijk het slachtoffer worden van uitbuiting, misbruik en (seksueel) geweld. Als er geen professionele omkadering is, in deze acute opvangfase en ook op langere termijn, kunnen mensen met slechte bedoelingen van hen profiteren.
Wie een crimineel verleden heeft, zou geen vluchtelingen mogen opvangen
Om hen te beschermen tegen elke vorm van misbruik moeten deskundigen die – bij voorkeur – hun taal spreken hen kunnen opvolgen nadat ze onderdak hebben gevonden. Zo verlaag je de drempel om hulp te vragen. Rechtstreeks contact en een goede ervaring met een professional kan hen ertoe aanzetten aan de alarmbel te trekken indien nodig. Een noodnummer activeren waarnaar vluchtelingen kunnen bellen om in hun landstaal hulp te vragen, kan ook bijdragen aan een vlottere detectie van misbruik.
Het zijn belangrijke randvoorwaarden om deze Oekraïense vrouwen en kinderen na de oorlogsgruwel te kunnen geven wat zij nodig hebben: een veilige, beschermde plek.