Bombardement kraamkliniek werpt donkere schaduw over gesprekken
‘Een gruweldaad.’ Door de luchtaanval op een kinderziekenhuis in Marioepol starten de gesprekken tussen de Oekraïense en Russische minister van Buitenlandse Zaken in Antalya onder de slechtst mogelijke omstandigheden.
Een bloedende zwangere vrouw wordt door reddingswerkers op een brancard door het puin gedragen. Achter haar zijn verbrande bomen zichtbaar en de half weggeblazen muren van ziekenhuis nummer 3 in Marioepol. ‘De Russische bezettingstroepen hebben verschillende bommen gegooid op een kinderziekenhuis’, meldde de gemeenteraad van de door Rusland belegerde stad gisterennamiddag op Telegram. Op de beelden die lokale autoriteiten gisteren meteen op sociale media plaatsten, was te zien dat de ravage enorm was. Binnenin lagen kamers met kinderbedden vol verbrijzeld glas en waren wanden doorgescheurd.
‘We begrijpen niet hoe het in moderne tijden mogelijk is een kinderziekenhuis te bombarderen’, vertelde viceburgemeester Sergij Orlov in een interview aan de BBC. ‘Noem uzelf geen mensen meer’, richtte het hoofd van het regionale bestuur, Pavlo Kyrylenko, het woord aan de ‘Russen’.
Uit de eerste beelden en meldingen was niet meteen op te maken hoeveel slachtoffers er waren en hoeveel patiënten tijdig in veiligheid waren gebracht. Maar de Oekraïense president Volodimir Zelenski tweette: ‘Mensen, kinderen liggen onder de wrakstukken. Gruwel! Hoelang nog zal de wereld medeplichtig zijn aan het negeren van terreur? Sluit het luchtruim, nu! Stop het moorden!’ De gouverneur van de regio Donetsk liet gisteren weten dat er minstens zeventien mensen gewond raakten.
Beloftes
Volgens het stadsbestuur kwamen er al zeker 1.170 burgers om het leven in de strategisch belangrijke stad. De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba luidde eerder op de dag al de alarmbel. ‘Rusland houdt nog altijd meer dan 400.000 mensen gegijzeld in Marioepol, blokkeert humanitaire hulp en evacuaties. Bijna 3.000 pasgeboren baby’s hebben geen medicijnen en voedsel. Ik dring er bij de wereld op aan om te handelen.’
Nu al is duidelijk dat de eerste gesprekken tussen Koeleba en zijn Russische tegenhanger Sergej Lavrov in het Turkse Antalya vandaag aanvatten in de slechtst mogelijke omstandigheden. Het is de eerste keer sinds de Russische invasie twee weken geleden begon, dat beide landen op dat niveau praten. Bij eerdere overlegrondes in Wit-Rusland vaardigde Kiev wel ministers af, maar Moskou alleen gezanten van lager niveau. Die onderhandelingen leverden wel beloftes op, maar geen duurzame oplossingen om burgers te evacueren uit belegerde en uitgehongerde steden als Marioepol.
Behalve Lavrov en Koeleba zal ook de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu aanwezig zijn bij de gesprekken. Zijn land, een Navo-lid, probeert zijn relaties met beide partijen intact te houden. ‘We proberen te voorkomen dat deze crisis uitloopt op een tragedie’, zei de Turkse president Recep Tayyip Erdogan gisteren. ‘Ik hoop dat de ontmoeting tussen de ministers de weg zal openen naar een permanent staakt-het-vuren.’
Poetins woordvoerder Dmitri Peskov omschreef de ontmoeting in Antalya als ‘een zeer belangrijke voortzetting van het onderhandelingsproces’. Maria Zacharova, woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken, verklaarde dat Moskou niet van plan was om ‘Oekraïne te bezetten, de Oekraïense staat te vernietigen of de Oekraïense regering omver te werpen’. Daarmee sloeg ze een minder agressieve toon aan dan de Russische president Vladimir Poetin afgelopen weekend. Die had de Oekraïense leiders voorgehouden dat hun verzet het voortbestaan van de Oekraïense staat in het gedrang bracht.
Sombere geluiden
De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Koeleba had, voor de bombardementen in Marioepol, in een video aangegeven dat zijn ‘verwachtingen van deze besprekingen beperkt zijn’. Hij voegde eraan toe dat Oekraïne van Rusland een staakt-het-vuren verwachtte en de terugtrekking van zijn troepen uit bezette gebieden.
Ook vanuit Washington klonken voor de gesprekken in Antalya sombere geluiden. Nationaal inlichtingendirecteur Avril Haines zei dinsdag in het Congres dat ze verwachtte dat Poetin nog harder zou tekeergaan in de volgende dagen, om Oekraïne te dwingen tot ontwapening en het aanvaarden van een neutrale status.
‘Hoelang nog zal de wereld medeplichtig zijn aan het negeren van terreur? Sluit het luchtruim, nu!’
Volodimir Zelenski President Oekraïne
Het Federale Coördinatiecomité, waarin federale en regionale overheden overleggen bij crisissituaties, maakte een zeer pessimistische schatting: tot 200.000 oorlogsvluchtelingen kunnen naar België komen. Het gaat om de grootste stroom sedert de Tweede Wereldoorlog.
Ook woensdag meldden zich aan het registratiecentrum in Brussel opnieuw 2.000 mensen, hoofdzakelijk vrouwen en kinderen. Andermaal moest aan meer dan de helft van hen worden gezegd dat ze later konden terugkeren.
In Nazareth (Oost-Vlaanderen) organiseerde het gemeentebestuur een infomoment voor gezinnen die Oekraïense vluchtelingen in hun huis willen opvangen. Burgemeester Danny Claeys (CD&V) gaf kandidaten er ‘een duidelijke waarschuwing’ mee: ‘Deze opvang kan enkele weken duren, maar het kunnen ook al snel vele maanden worden. Het zou zelfs kunnen dat de opvang over de zomer heen gaat en botst met vakantieplannen. De mensen moeten zich daarvan bewust zijn. Wij zien opvang bij gezinnen als een definitieve oplossing. Dat vraagt om toewijding.’
#plekvrij
Claeys is een van de Vlaamse burgemeesters die voluit blijven geloven in de opvang van Oekraïense vluchtelingen bij gezinnen, en dus in het opzet van #plekvrij, het project dat staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) vorige week lanceerde. Intussen kijkt de federale regering in toenemende mate naar collectieve opvang (zie hiernaast). Vooral de N-VA verzet zich tegen particuliere opvang, onder meer omdat psychische en medische ondersteuning er minder nabij zijn.
Nochtans voert Antwerpen, de stad van voorzitter en burgemeester Bart De Wever, intussen de lijst aan van gemeenten waarin de meeste gezinnen zich kandidaat hebben gesteld om Oekraïense vluchtelingen op te vangen. Volgens cijfers van de Vlaamse regering waren dat er dinsdag al 2.434, vier keer meer dan in Mechelen (616 kandidaten). Daarna volgen Lier, Brugge en Oostende.
Ook in het Meise van N-VA-burgemeester Gerda Van den Brande is het geloof in opvang in gezinnen nog altijd groot. ‘Dat komt bij ons op de eerste plaats’, zegt ze. ‘Deze mensen komen uit vreselijke omstandigheden. Zij hebben nood aan rust en privacy, iets wat ze in grote opvanglocaties, zoals sporthallen, niet zullen vinden.’ De gemeente maakte haar dertig kandidaat-opvanggezinnen duidelijk dat ze ‘geen engagement aan
gaan voor weken, maar voor enkele maanden’.
Kwaliteit voorop
Ook in Oostende en Gent laten de burgemeesters verstaan dat zij zeker een deel van de vluchtelingen die aan hen worden toegewezen, willen onderbrengen in gezinnen. Gent geeft de ‘massaal aangeboden slaapplaatsen’ wel maar mondjesmaat door aan Fedasil, dat instaat voor de toewijzing ervan. ‘We willen eerst zeker zijn dat een opvangplaats helemaal oké is’, zegt de woordvoerder van burgemeester Mathias De Clercq (Open VLD). Elke kandidaat zal daarom eerst gescreend worden, ‘om er zeker van te zijn dat de Oekraïners in kwalitatieve omstandigheden worden opgevangen’.
‘Deze mensen hebben nood aan rust en privacy, iets wat ze in grote opvanglocaties, zoals sporthallen, niet zullen vinden’
Gerda Van den Brande Burgemeester Meise (NVA)
Alvast in Oostende en Meise zullen die controles gebeuren door medewerkers van de sociale dienst, die regelmatig bij opvanggezinnen zullen langsgaan. ‘Als het er niet goed is, stopt het meteen’, zegt Van den Brande. In Nazareth ‘wordt elk opvanggezin gecontroleerd voor we er een Oekraïens gezin onderbrengen’, zegt Claeys. De gemeenten werken op dit moment elk afzonderlijk criteria uit waaraan de gastgezinnen moeten voldoen.