Politie gebruikte toch verboden herkenningssoftware
Een vernietigende audit legt misstanden bij de politie bloot. Twee keer ontkende die dat ze de omstreden gezichtsherkenningssoftware Clearview had gebruikt, maar dat klopt niet.
In februari 2020 schreef de Amerikaanse nieuwssite Buzzfeed dat onder meer de Belgische politie gebruik had gemaakt van de software Clearview AI. Dat Amerikaanse bedrijf bouwde een databank van meer dan tien miljard foto’s van personen en hun gegevens, die het ‘schraapte’ van allerhande websites zoals sociale media. Door te vergelijken kunnen veiligheidsdiensten via Clearview zo een naam kleven op beelden van onbekende verdachten.
In de Europese Unie en zeker België gaat die praktijk in tegen privacy- en politiewetten. De federale politie ontkende het gebruik toen met klem. Dat deed ze initieel opnieuw toen Buzzfeed in augustus vorig jaar met meer details kwam: de Belgische politie zou tussen de 101 en de 500 opzoekingen hebben verricht met het systeem.
Het is pas toen commissarisgeneraal Marc De Mesmaeker aandrong bij de federale gerechtelijke politie, dat die toegaf dat twee speurders van de dienst die zware en georganiseerde criminaliteit bestrijdt in oktober 2019 de gezichtsherkenningssoftware hadden gebruikt in Den Haag, op een vergadering van Europol over vermiste en misbruikte kinderen met onder meer de Amerikaanse FBI.
Het Controleorgaan op de politionele informatie (COC) stelde een onderzoek in, dat gisteren werd voorgesteld in de Kamer. Daaruit blijkt dat de speurders niet alleen in Nederland Clearview hadden gebruikt, maar ook daarna nog in België, tot aan het einde van de proeflicentie van de software in februari 2020. De speurders laadden daarbij onder meer foto’s van daders en minderjarige slachtoffers van seksueel misbruik op. De in totaal 78 opzoekingen leidden niet tot bruikbare resultaten.
Het COC is vernietigend voor de politie. De top van de gerechtelijke politie bleek van in het begin op de hoogte te zijn geweest, maar verzweeg dat voor De Mesmaeker. Die zegt in de doorlichting ‘geen moedwillige verzwijging te zien’ en wijt het stilzwijgen aan ‘een samenloop van omstandigheden’.
‘De federale gerechtelijke politie lijkt niet te beseffen dat niet alleen politionele foto’s aan een commercieel bedrijf worden doorgestuurd (en dan nog buiten de Europese Unie), noch dat de biometrische gegevens, in casu gezichtskenmerken, sindsdien door het bedrijf Clearview bijgehouden worden’, klinkt het verder. De audit verwerpt de excuses van de dienst en eist dat de politie Clearview vraagt om de Belgische data te wissen.
Net gisteren legde de Italiaanse gegevensbeschermingsautoriteit Clearview een boete van 20 miljoen euro op. Ook in andere Europese landen wordt het aan banden gelegd. Gezichtsherkenning is een erg omstreden politionele techniek, behalve om privacyredenen ook omdat de accuraatheid discutabel is en het ongewild mensen van kleur viseert. De federale regering wil een wettelijk kader creëren voor het gebruik van gezichtsherkenningssoftware door de politie.
De gerechtelijke politie bleek van in het begin op de hoogte te zijn geweest, maar verzweeg dat voor de politietop