‘De kinderen zeggen dat ze alle Russen haten. Dat maakt me bang’
Niet alleen de Oekraïners, maar ook de Russen in ons land volgen de actualiteit met argusogen. Velen durven zich niet expliciet uit te spreken tegen Poetin. ‘Ons is gevraagd om te bidden, niet om kant te kiezen.’
‘Ik heb het Russische volk al lang niet meer zo verdeeld gezien’, zegt Liza Feyaerts (51), de directrice van de Russische zondagsschool in Leuven. Dertig jaar geleden kwam ze vanuit Rusland naar België. Ondertussen is ze hier gelukkig getrouwd, haar kinderen hebben de dubbele nationaliteit. ‘Maar ik ken ook Russische families waar de ene voor en de andere tegen de politiek van Poetin is. Deze oorlog splijt gezinnen in tweeën.’ Ze heeft vrienden in Oekraïne en familie in Rusland. Het maakt de situatie er niet gemakkelijker op.
Het is de opmerking die we het vaakst horen: mensen die vrienden of familie aan de twee kanten van de grens hebben. In de Russisch-orthodoxe kerk van de Heilige Nikolaas de Wonderdoener in Elsene kijkt de priester ons angstvallig aan als we om zijn mening vragen. ‘Alsjeblief, ik kan hier niets over zeggen. Mijn vrouw komt uit Kiev. Ik kan alleen maar bidden’, zegt hij. Niet alleen in Brussel lijkt er een diepe
Ievgeny kloof door de orthodoxe gemeenschap te lopen. ‘Ik schat dat bij ons 30 procent van de kerkgangers pro Poetin is’, zegt ook Feyaerts. ‘Hoe ik daarmee omga? Door met elkaar in dialoog te blijven gaan. Uiteraard vind ik het verschrikkelijk wat er in Oekraïne gebeurt, maar we moeten blijven praten.’
Andere realiteit
Aan de Russisch-orthodoxe kerk van Christus Geboorte in Antwerpen doet de vrouw van een priester de deur open. Ook zij wil niet over de oorlog praten, al komt ze zelf uit Oekraïne. ‘De kerk is een plek voor gebed. Dat is ook wat ons gevraagd werd, om te bidden, niet om over de oorlog te praten’, zegt ze voor ze de deur sluit.
De Antwerpse diaken Aleh Aheyenka (41) probeert te nuanceren. ‘Als burger ben ik absoluut tegen de oorlog en tegen Poetin. Ik heb me als burger vanaf dag een tegen de oorlog uitgesproken, in het openbaar en op Facebook. Maar als kerk kunnen we geen kant kiezen. Binnen onze geloofsgemeenschap heeft niet eens de helft de Russische nationaliteit. Er zijn mensen uit Oekraïne, Oezbekistan, WitRusland … Als wij partij kiezen, hoe moet dat dan werken?’ Dat het Russische deel van zijn kerkgemeenschap wél uitdrukkelijk voor Rusland kiest, daar wil hij geen
‘Europeanen en Oekraïners zijn soms nogal naïef over welke vorm van protest mogelijk is in Rusland’
mening over geven. ‘Onze realiteit hier is anders. We helpen Oekraïense burgers met humanitaire acties, maar we kunnen geen kant kiezen’, stelt hij. Ook al komen daardoor enkele Oekraïense parochianen niet meer naar de kerk.
‘Je mag de Russische staatsmedia niet onderschatten’, waarschuwt Svetlana (39). Ze wil niet met haar achternaam in de krant, uit angst voor de gevolgen wanneer ze haar moeder en zus in Rusland zou bezoeken. ‘Ik heb een voorlopige verblijfsvergunning in België, maar mijn paspoort vervalt over anderhalf jaar. Ik moet dus wel wat oppassen’, zegt ze. Enkele jaren geleden was ze nog in haar geboorteland op een betoging voor de vrijlating van Poetins politieke tegenstander Aleksej Navalny. Svetlana: ‘Ik heb zelf gezien hoe het eraan toeging. Maar wat ik daarna op de staatstelevisie zag, was een compleet ander verhaal.’
‘Als burger ben ik tegen Poetin, maar als geestelijke mag ik geen kant kiezen’ Diaken Russischorthodoxe kerk
Aleh Aheyenka