VS zien sleutelrol voor Polen in Navo
Het bezoek van de Amerikaanse vicepresidente Kamala Harris aan Warschau onderstreept de sleutelrol van Polen binnen de Navo. Die rol is alleen maar toegenomen door de oorlog in Oekraïne.
De Amerikaanse vicepresidente Kamala Harris en de Canadese premier Justin Trudeau troffen elkaar in Polen. Dat land lijkt, sinds het uitbreken van een oorlog aan de grenzen van de EU en de Navo, met het geopolitieke epicentrum van beide verbonden. Als buurland is Polen het eerste toevluchtsoord voor vluchtende Oekraïners: inmiddels kwamen er bijna 1,5 miljoen vluchtelingen aan. In de omgekeerde richting is Polen het belangrijkste doorvoerland voor de wapenleveringen aan Oekraïne. En in het debat over de veiligheid van de oostelijke Navo-lidstaten zijn de Polen, samen met de Balten, de belangrijkste vragende partij voor een gespierde collectieve defensie.
De Polen kunnen gerust zijn, was de boodschap die Harris meebracht naar Warschau, waar ze behalve Trudeau ook de Poolse premier Mateusz Morawiecki en president Andrzej Duda ontmoette. ‘De Verenigde Staten zijn bereid om elke centimeter van het Navogrondgebied te verdedigen. Het principe dat een aanval tegen één van ons een aanval tegen allen is, nemen wij ernstig.’
Dat moet ook de recente komst van 4.700 Amerikaanse soldaten bewijzen, bovenop de al aanwezige roterende Navo-troepenmacht in Polen, en het ontplooien van twee Patriot-raketbatterijen. Patriots kunnen zowel vliegtuigen als ballistische en kruisraketten onderscheppen.
Ook inzake humanitaire hulp willen de Amerikanen helpen. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden keurde een hulppakket van 13,6 miljard dollar goed voor Oekraïne en andere Europese bondgenoten. Dat geld moet onder meer de opvang van vluchtelingen in Polen ten goede komen. ‘De wereld kijkt naar Polen en zijn leiders, naar hun offerbereidheid en vrijgevigheid, naar mensen die buitengewone dingen doen om de waardigheid van andere mensen te steunen’, zei Harris over de Poolse gastvrijheid voor de Oekraïense buren.
Koude Oorlog
De warme woorden tonen hoe de oorlog in Oekraïne de focus van de Pools-Amerikaanse verhoudingen heeft verlegd, zegt Michal Baranowski van de denktank German Marshall Fund for the US in Warschau. Gesprekken over de rechtsstaat of de mediavrijheid zijn geen prioriteit meer. ‘De oorlog heeft alles veranderd. Veiligheid is nu kwestie nummer 1, 2 en 3. Al de rest is secundair.’
Vanuit Pools standpunt moet de huidige crisissituatie, ondanks het verschuiven van de Amerikaanse aandacht richting Azië, ‘het begin van een gesprek’ inluiden, aldus Baranowski. ‘Het Poolse perspectief is dat, in een tijdperk van confrontatie met Rusland, ook de houding van de Navo meer moet lijken op de houding van tijdens de Koude Oorlog.’
Dat betekent dat Warschau al verder kijkt dan de huidige Navotroepencontingenten en het permanente Navo-raketafweersysteem – officieel gericht tegen Iran, maar geschikt om Russische ballistische raketten te onderscheppen – dat gebouwd wordt in het noordelijke Redzikowo. ‘De insteek is: we hebben hier behoorlijk zwaar spul nodig en veel.’
MiG’s
Dat gesprek had nog voortvarender kunnen beginnen als er niet eerst plooien gladgestreken moesten worden, na wat het Witte Huis deze week omschreef als een ‘tijdelijke communicatiebreakdown’. Punt van frictie was een getorpedeerd plan om de Oekraïense luchtmacht te versterken met Poolse MiG-29-straaljagers. In een door Kiev aangebracht voorstel zouden Polen en andere Europese Navolanden hun MiG-29’s, waarmee de Oekraïense piloten kunnen vliegen, doorschuiven naar Oekraïne. De VS zouden hen dan F-16’s bezorgen ter vervanging.
Dat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Anthony Blinken had verklaard het riskante voorstel ernstig te nemen, voerde de druk op de Poolse bondgenoten om te reageren op. ‘Maar als Polen dit in z’n eentje zou oppakken, zou het Russische represailles riskeren’, aldus Baranowski. ‘Hier bestond geen consensus over binnen de regering.’
Als uitweg boden de Polen deze week aan hun MiG’s over te dragen aan de Amerikanen, die ze dan konden doorleveren aan Oekraïne. Dat was een manier om de bal weer in het kamp van de Amerikanen te leggen, maar die publieke diplomatie viel slecht in Washington. Dat begroef het hele idee van een vliegtuigruil, omdat hij ‘een beduidende Russische reactie kon teweegbrengen’. Het Pentagon liet weten eerder te willen inzetten op de levering van luchtafweersystemen en antitankwapens aan de Oekraïners.
‘De Verenigde Staten zijn bereid om elke centimeter van het Navo-grondgebied te verdedigen’
Kamala Harris Vicepresidente VS