‘Hoe meer we over menstruatie praten, hoe minder het taboe wordt’
De Chinees-Canadese Domee Shi knalt door het glazen plafond als eerste vrouwelijke regisseur van een Pixarfilm. Turning red is bovendien een geweldig leuke film over een Chinees-Canadees meisje, dat op haar dertiende verandert in een rode panda.
‘Pixar was meteen enthousiast, ook al is de meerderheid van het management nooit een 13-jarig meisje geweest en hebben ze nooit gemenstrueerd’
Niets voelt zo goed als de eerste keer, en de animatiefilm Turning red heeft zo veel ‘eerste keren’ dat je er rode kaken van zou krijgen. Of had u al een animatiefilm gezien over een meisje dat voor het eerst menstrueert? Of over een tiener die verandert in een rode panda telkens ze emotioneel wordt? Turning red is ook de eerste film van Pixar – de innovatieve animatiestudio van Disney – met alleen een vrouwelijke regisseur. Precies tien jaar geleden moest Brenda Chapman bij Brave die eer nog delen met een man.
Nog een eerste: Turning red is het regiedebuut van Domee Shi (34), die geboren werd in de Chinese grootstad Chongqing maar opgroeide in het Canadese Toronto. In een Zoom-interview steekt ze de autobiografische basis voor de film dan ook niet weg. ‘Net als Mei, het personage in Turning red, voelde ik me als dochter van Chinese ouders in Toronto gevangen tussen twee werelden. Het was alsof ik een film kon maken voor de dertienjarige “ik” die door al die worstelingen ging. Ik wou dat ik toen een film of tv-serie had, die al die verwarring en boosheid zou tonen als normaal. Die zou laten zien dat iedereen door zo’n fase gaat waarin je voortdurend ruziet met je moeder, je vrienden en uiteindelijk jezelf.’
Had je ook zo’n haatliefdeverhouding met je moeder?
‘De scènes waarin de moeder haar dochter voor schut zet, zijn gebaseerd op eigen ervaringen, maar dan gedramatiseerd voor ‘maximum cringe’-effect. Op mijn eerste dag in het middelbaar ging mijn moeder zich – net als in de film – verbergen achter een boom naast de school, met een zonnebril op, om te kijken hoe ik het ervan af bracht. Dat was in een tijd voor ouders begonnen hun kinderen te tracken via de gsm.’
Het meisje in Turning red voelt een grote druk om te voldoen aan de verwachtingen van haar moeder. Is dat typisch voor kinderen van Chinese ouders?
‘Dat gevoel van druk hebben veel Aziatische kinderen in Amerika, maar ook veel kinderen van migratie in het algemeen. Ik denk dat die druk komt vanuit goede bedoelingen: ouders willen het beste voor hun kind. Ouders die gemigreerd zijn, willen te allen prijzen vermijden dat hun kind door hetzelfde trauma en dezelfde problemen moet als zij. Het verhaal van de rode panda is een manier om het te hebben over dat intergenerationele trauma. Mei is de eerste van haar familie die de panda als alter ego kan houden, terwijl haar moeder en grootmoeder dat niet konden, omdat zij in een andere tijd opgroeiden en op een andere plek. Om te overleven moesten zij alles doen wat ze konden om toch maar op te klimmen in de maatschappij. Zij hadden niet wat Mei heeft: vrienden die je steunen. Dat generatieverschil wilde ik tonen, zonder een oordeel te vellen over de vorige generatie.’
Hoe slaagt een Canadese filmmaakster erin om op haar 34ste een Pixarfilm te regisseren, met een budget van 175 miljoen dollar?
‘Met bizar veel geluk. Tien jaar geleden kwam ik bij Pixar binnen om te werken aan Inside out, waarbij ik veel steun kreeg van Pete Docter. Er waren toen maar een handvol vrouwen in de scenario-afdeling. Ik werd toevallig gevraagd voor een film die binnen keek in het hoofd van een tienermeisje. Als pas afgestudeerde van de filmschool kon ik nog niet veel, maar dat onderwerp kende ik wel van binnenuit. Ik heb toen veel ideeën gepitcht bij Pete die hij een voor een afketste, maar die ik uiteindelijk in mijn eigen film heb kunnen steken.’
Hoe reageerde Pixar op je idee voor een film over een meisje dat begint te menstrueren?
‘Toen ik de film in 2017 voor het eerst pitchte, betwijfelde ik dat ze ervoor zouden gaan. Ik was van meet af aan duidelijk dat ik het zou hebben over lichamelijke kwesties, hormonen en menstruaties. Maar al meteen was er alleen maar enthousiasme. Ook al zijn de meeste leden van het management nooit een dertienjarig meisje geweest en hebben ze nooit menstruaties gehad. Maar ze konden zich herkennen in die worsteling.’
Is dat omdat Pixar een regel heeft die originaliteit vooropstelt?
‘Niet originaliteit, maar authenticiteit staat voorop. Iedereen besefte dat je dit verhaal niet kon vertellen zonder dat aan te kaarten. Alle meisjes krijgen menstruaties. Hoe meer we erover praten en het tonen, hoe minder taboe het zal worden. Dat is het doel, dat het op een dag niet eens meer vermeld wordt. Moeder brengt een berg maandverbanden naar school voor de dochter? Doodnormaal. Enfin, niet dat iemand ooit echt zo veel maandverbanden in een keer nodig heeft.’
Het duurde tot nu eer een vrouw als enige de regie kreeg over een Pixarfilm. Heeft het bedrijf een verandering doorgemaakt?
‘Er is onbetwistbaar een verandering gebeurd. Maar er zijn nu ook gewoon veel meer vrouwen in de sector. Toen ik begon aan de filmschool voor animatie waren mijn medestudenten bijna allemaal mannen. Nu is meer dan de helft van de inschrijvingen vrouwelijk. Omdat een animatiefilm maken veel tijd kost, zie je die verandering na pas vijf jaar. Ik ben er zeker van dat ik de eerste van velen ben.’
Turning red is te zien op Disney+.