Schuift Venezuela op richting Washington?
De oorlog in Oekraïne biedt president Nicolás Maduro de kans om weer toegang te krijgen tot de Amerikaanse markt. ‘De VS kunnen de invloed van Poetin in Latijns-Amerika terugdringen.’
De Russische inval in Oekraïne blijft ook in Latijns-Amerika niet zonder gevolgen. Vorige zaterdag, ruim een week na het begin van de vijandelijkheden, reisde een Amerikaanse delegatie in het geheim naar Venezuela af om daar, aldus The New York Times, mogelijkheden te bespreken om de economische sancties te verlichten.
‘Het doel van het bezoek was om over een waaier aan onderwerpen te discussiëren, waaronder energie en energieveiligheid’, bevestigde de woordvoerster van het Witte Huis, Jen Psaki. De autoritaire leider van Venezuela, Nicolás Maduro, zei dat de gesprekken ‘hartelijk’ en ‘respectvol’ verlopen waren. In wat leek op een eerste gebaar richting Washington liet het regime dinsdag twee Amerikaanse gevangenen vrij.
Zwakke oppositie
Maduro is al langer vragende partij om de sancties op te heffen. Die waren in 2019 afgekondigd door Donald Trump. De toenmalige Amerikaanse president erkende niet Maduro, maar oppositieleider Juan Guaidó als Venezolaans staatshoofd en bestempelde de presidentsverkiezingen van 2018, samen met de rest van het Westen, als frauduleus.
De gevolgen waren groot: de sociaal-economische rampspoed waar Venezuela al jaren aan ten prooi was, met hongersnood, hyperinflatie en ziekte, groeide uit tot een ongeziene humanitaire crisis. Zes miljoen mensen sloegen op de vlucht. De olieproductie daalde tot haar laagste niveau sinds de jaren 40. De VS, de eerste afnemer van Venezolaanse olie, gooiden de deur dicht en wendden zich tot Rusland, een bondgenoot van Caracas nog wel.
Javier Corrales
Maar ook in geopolitieke kwesties is de een zijn dood de ander zijn brood. Nu de VS geen olie uit Rusland meer willen invoeren, moeten ze bij andere slijters aankloppen, met inbegrip van MaduDie zit steviger dan ooit in het zadel en kan zich enige toegevingen veroorloven.
‘De oppositie staat zwak’, zegt de Venezolaanse politicologe Ana Milagros Parra. ‘Maduro kan haar wat ademruimte geven en zelfs verkiezingen organiseren, zonder te democratiseren. Economisch is er óók wat beweging, nu het regime vreemde deviezen weer toegelaten heeft en de privésector niet langer permanent aanvalt. Hoewel de conjunctuur nog verre van goed is, gaat het economisch weer wat minder slecht. Door de sancties zag de regering zich gedwongen de markt te laten werken. Het valt op dat zelfs in officiële kringen het woord socialisme minder vaak valt dan vroeger.’
Toch is het weinig waarschijnro. lijk dat Venezuela snel olie kan leveren aan de VS. ‘De olieproductie staat op een laag pitje. De terugkeer naar het oude niveau wordt een duur, moeilijk en traag proces’, zegt Venezuelakenner Javier Corrales (Amherst College). ‘Dat maakt dat Maduro over minder hefbomen beschikt dan zijn voorganger Hugo Chávez in de periode 2005-2010. Toen wilde Washington de olieprijzen óók drukken. Het liet Chávez om die reden ongemoeid, ondanks zijn banden met Cuba, Iran en de Farc in Colombia.’
Geen simpele klus
Op korte termijn zal er van een ommezwaai geen sprake zijn. ‘We zitten in een vroeg stadium van de oorlog in Oekraïne’, waarschuwt Parra. ‘Ik merk wel dat president Joe Biden toenadering zoekt tot de Latijns-Amerikaanse partners van Poetin, vooral Venezuela, in de hoop dat hun steun aan Moskou gaandeweg minder uitgesproken wordt.’
‘Voor de VS ligt er een kans weggelegd om de Russische invloed in de regio terug te dringen’, zegt ook Corrales. ‘Maar een simpele klus wordt dat niet: de autoritaire regimes in Latijns-Amerika willen autoritaire bondgenoten, ze willen wapens kunnen importeren en ze willen hulp om sancties te omzeilen. Meer dan van de VS zal de verandering dan ook van de burgers ter plaatse moeten komen. De publieke opinie gruwelt van wat er in Oekraïne gebeurt en de goede relaties met Rusland zijn niet populair. Alleen: wat doet de publieke opinie ertoe in een land als Venezuela?’
‘De olieproductie in Venezuela staat op een laag pitje, de terugkeer naar het oude niveau wordt een duur, moeilijk en traag proces’ Venezuelakenner (Amherst College)