Duitsland levert dan toch zware wapens aan Oekraïne
De Duitse parlementsleden hebben met een overweldigende meerderheid ingestemd met de levering van zware wapens aan Oekraïne. Na weken treuzelen is kanselier Olaf Scholz overstag gegaan.
Zeitenwende, historisch keerpunt. Dat was het woord van de dag tijdens de debatten in het Duitse parlement woensdag en gisteren. De gruwelijke beelden uit Oekraïne en de herhaalde vraag van het land om zware wapens te leveren, dwingen de Duitsers hun beleid te herzien.
Traditioneel levert Berlijn niet aan landen die in een gewapend conflict betrokken zijn. Nu heeft het parlement toegestemd om vijftig gepantserde luchtafweervoertuigen aan Kiev te leveren. De niet langer gebruikte Gepards staan in een opslagplaats van een Duitse wapenfabrikant, die vrij snel na de invasie had voorgesteld om ze naar Oekraïne te brengen.
De Gepard, die in de jaren 60 is ontwikkeld, is verouderd, maar nog steeds nuttig, zegt de Duitse minister van Defensie Christine Lambrecht (SPD). Volgens haar is het voertuig precies wat de Oekraïners nodig hebben om hun luchtruim vanaf de grond te beschermen.
De Oekraïense president Volodimir Zelenksi heeft ook Mardertanks gevraagd, maar die zal Berlijn niet leveren. Om die tanks te kunnen bedienen, moeten de militairen een extra opleiding volgen, aldus de Duitse regering. Ze omzeilt dat probleem door met Slovenië, dat vroeger tot het Warschaupact behoorde, een ruiloperatie op touw te zetten. Dat land zal zijn oude T-72-tanks uit de Sovjettijd leveren, een type dat de Oekraïners kennen. In ruil daarvoor krijgt het de Duitse Marders. Door alleen Gepard-voertuigen rechtstreeks aan Oekraïne te leveren, kan de Duitse regering volhouden dat ze enkel ‘defensieve’ wapens inzet. Ze wil vermijden dat ze in het Kremlin gezien wordt als een oorlogspartij, klinkt het.
De VS achterna
Het heeft ruim twee maanden geduurd voor Duitsland zich bij de landen schaarde die Kiev zware wapens sturen. Kanselier Olaf Scholz (SPD) sprak al langer over de histovan
Het lijkt er sterk op dat Vladimir Poetin een geslaagde zet heeft gedaan met zijn decreet van 31 maart dat bepaalt hoe Europese energiebedrijven voortaan moeten betalen voor Russisch gas. Volgens dat decreet moeten ze twee rekeningen openen bij Gazprombank in Rusland: één waarop ze betalen in euro of dollar, zoals 97 procent van de contracten voorschrijven, én een tweede voor de omzetting van die euro’s in roebels.
Volgens de Europese Commissie schendt een Europees energiebedrijf dat deze betalingsprocedure volgt, de sancties die de 27 lidstaten unaniem hebben genomen tegen de Russische centrale bank.
Die centrale bank controleert op grond van het decreet wanneer die omzetting gebeurt, zegt een hoge ambtenaar bij de Commissie. ‘Ze kan daarbij autonoom beslissen hoe lang ze die euro’s aanhoudt voor ze die omzet in roebels, en ook waarvoor ze die euro’s intussen gebruikt, als een soort lening.’ Poetin probeert zo de sancties te omzeilen.
Die manier van betalen houdt nog een risico in voor de Europese energiebedrijven, zegt de ambtenaar. ‘Pas na de conversie van de euro’s of dollars in roebels op de tweede rekening is de betaling afgerond. Zolang dat niet gebeurd is, heeft het Europese energiebedrijf geen controle over het geld.’
Warrige communicatie
De kwestie is acuut geworden voor Europese energiebedrijven, nadat Moskou dinsdagavond de gaskraan heeft dichtgedraaid voor energiebedrijven in Polen en Bulgarije. Ze werden gestraft omdat ze weigerden op de betalingsdatum de procedure van het decreet toe te passen.
Om niet een gelijkaardig lot te ondergaan, treffen energiebedrijven in Duitsland (Uniper) en Oostenrijk (OMV) volgens de Financial Times voorbereidingen om een tweede rekening voor roebelbetalingen te openen in Rusland, terwijl ook het Italiaanse Eni dat overweegt. Door onduidelijke communicatie vrijdag wekte de Commissie vorige week de indruk dat dat onder bepaalde voorwaarden kon. Vooral in Berlijn is die warrigheid in slechte aarde gevallen.
Om de onduidelijkheid weg te werken, zette Von der Leyen woensdag de puntjes op de i en herhaalde haar woordvoerder Eric Mamer het gisteren nog eens expliciet: ‘Bedrijven die instemmen met het decreet, plegen inbreuk op de sancties.’
De kwestie wordt heel acuut tegen half mei, wanneer een grote betalingsronde op de planning staat voor diverse Europese energiebedrijven. Als ze het decreet van Poetin volgen, lappen niet alleen zij maar ook de lidstaten de afgesproken sancties aan hun laars – de nationale overheden moeten de naleving ervan afdwingen. In dat geval kan de Commissie een (lang aanslepende) inbreukprocedure starten.
‘Chicken game’
Blijven ze Gazprom alleen in euro’s of dollars betalen, zoals de Commissie eist, dan bestaat het risico dat de kraan dichtgaat voor landen als Duitsland en Italië die zwaar afhankelijk zijn van Russisch gas. Daarmee zou Rusland ook zichzelf serieus pijn doen, omdat de inkomsten wegvallen. De zaak heeft daarmee veel weg van een chicken game.
Volgens de hoge ambtenaar ‘weten we via alle lidstaten dat geen enkel energiebedrijf bereid is in roebels te betalen. Er zijn geen formele aanwijzingen dat een bedrijf een rekening in roebels opent. Niet alle informatie die uit Rusland komt, is correct.’ Hetzelfde is te horen over Hongarije, dat volgens premier Viktor Orban geen moeilijkheden heeft om wel in roebels te betalen: er is een groot verschil tussen wat Orban zegt en wat Hongarije doet. ‘Over Hongarije weten we niet wat de toestand is’, geeft de ambtenaar toe.
Toch is duidelijk dat energiebedrijven en lidstaten niet goed weten wat ze moeten doen. En Poetin is erin geslaagd druk te zetten op de eensgezindheid onder de 27 EU-landen, erkent een andere Europese bron. Of hij er ook zal in slagen de 27 uit elkaar te spelen, wat duidelijk de bedoeling is, zal de komende weken blijken.
‘Geen enkel energiebedrijf is bereid in roebels te betalen. Niet alle informatie die uit Rusland komt, is correct’
Hoge ambtenaar bij de Commissie