China en Australië armworstelen over piepkleine eilandengroep
Australië en de VS maken zich zorgen over het ‘veiligheidspact’ dat de Salomonseilanden gesloten hebben met China. ‘Als China er een militaire basis krijgt, zullen we reageren.’
‘Dat Australië vindt dat we ons eigen buitenlandbeleid niet mogen bepalen, is een belediging’
Manasseh Sogavare Premier Salomonseilanden
Op minstens 35 uur vliegen van Brussel liggen de Salomonseilanden, zo’n honderd piepkleine eilandjes en koraalriffen in de Stille Oceaan, met de Britse koningin Elizabeth als staatshoofd. Sinds zijn onafhankelijkheid in 1975 kan het staatje zelf een premier verkiezen. Over de echte factor van invloed woedt de laatste weken een bitsige strijd.
De hoofdrolspelers zijn China, Australië en de Verenigde Staten. De steen des aanstoots: een diplomatiek pact dat de vrij onpopulaire premier Manasseh Sogavare met China heeft gesloten. Chinese ‘ordehandhavers’ mogen op de eilanden ‘Chinees personeel en infrastructuur beveiligen en de sociale orde bewaken’. In theorie kan China zo een militaire basis oprichten of de marine laten aanmeren, al ontkende Sogavare dat dat de bedoeling is.
‘Niet ons Cuba’
Australië, dat al even in ruzie ligt met China, heeft zelf een soortgelijk verdrag met de eilandengroep die 1.500 kilometer verderop ligt (zie inzet). Sommige Australiërs beschouwen de regio als hun achtertuin. ‘Een kwalijke neiging’, vindt de Australische analist Terence Wood. ‘Dit is niet ons Cuba, er is nog geen sprake van een echte basis en door de regio alleen te zien als geopolitiek schaakbord brengen we de lokale bevolking geen passende hulp of ontwikkeling.’
Toch noemde de Australische oppositie dit ‘de grootste blunder in het buitenlandbeleid in jaren’. De Australische schrijver David Llewellyn-Smith, riep zelfs op tot een invasie van de eilanden. Nieuw-Zeeland, dat meestal wat milder is tegenover China dan Australië, is ook ongerust. ‘Potentieel leidt dit tot de militarisering van de regio’, zei premier Jacinda Ardern. ‘Wij zien de noodzaak van veiligheidsarrangementen niet in.’
Premier Sogavare lijkt zijn positie via dit akkoord te willen versterken. De lokale bevolking, die vooral inkomsten haalt uit visvangst of kokosnootteelt, is gefrustreerd over de houding van de witte, rijke Australiërs. Daar speelt Sogavare handig op in. ‘Waarom kunnen wij niet onafhankelijk kiezen om relaties te hebben met meerdere partners?’, klonk het. ‘Dat Australië vindt dat we ons eigen buitenlandbeleid niet mogen bepalen, is een belediging.’
Sogavare haalde ook uit naar het gebrekkige Australische klimaatbeleid. De stijgende zeespiegel bedreigt het voortbestaan van de eilanden. De Australische denktank Lowy wijst erop dat de Australische keuze voor steenkool boven de veiligheid van Pacific Islanders de echte blunder is. ‘Het gebrek aan actie voor het klimaat heeft de invloed van Australië in de regio verminderd, zeker nu andere concurrenten opdagen.’
Militaire actie?
Deze week zijn de Amerikaanse ambassadeur Daniel Kritenbrink en de hoogste Azië-diplomaat van Washington, Kurt Campbell, geland op de Salomonseilanden. De ambassadeur zei dat de VS de soevereiniteit van de eilandengroep respecteren. ‘Maar we hebben onze vrienden duidelijk gemaakt dat als er stappen worden ondernomen om er een Chinese militaire basis te vestigen, wij ons grote zorgen zullen maken, en dat wij uiteraard zullen reageren’, aldus Kritenbrink. Hij sloot de mogelijkheid van een Amerikaanse militaire actie niet uit toen journalisten ernaar vroegen. ‘Maar de tijd dat we landen konden verplichten te kiezen tussen ons en China is wel voorbij’, zei hij ook.
China zelf heeft de spanningen opgepookt. Als gastheer van het Boao Forum, de Aziatische tegenhanger van de jaarlijkse Davosconferentie, beloofde het ‘nieuwe veiligheidsallianties die welvaart en ontwikkeling brengen, zonder koudeoorlogsdenken.’ Waar het Westen te weinig reddingsboeien gooit, vaart Peking graag rond.