Wat blijft er op 2 mei nog over van 1 mei?
Op de Dag van de Arbeid zeggen de socialisten waarvoor ze zullen vechten, niet wat ze zullen bereiken.
Op 1 mei groeien de bomen tot in de hemel. De werknemers moeten opslag krijgen, de werkgevers of de rijken moeten meer bijdragen. Dat is al haast elke 1 mei zo geweest, en dat zal waarschijnlijk ook zo blijven. Het is tenslotte het feest van de socialistische arbeidersbeweging.
Al even traditioneel zijn intussen de bedenkingen de dag nadien of die beloftes wel realistisch zijn en ooit zullen worden uitgevoerd. Ook daar is reden toe. Want die beloftes dat werknemers opslag moeten krijgen en de rijken meer moeten bijdragen, die waren er vorig jaar al en in de vele jaren daarvoor.
1 mei 2021 werd eveneens gevierd in een verhit sociaal klimaat, met de koopkracht als inzet. 1 mei was toen niet alleen het Feest van de Arbeid, maar ook de dag waarop de onderhandelingen tussen vakbonden en werkgevers over de loonstijgingen afsprongen. Wettelijk konden de lonen daardoor niet meer dan 0,4 procent stijgen boven op de index.
Vooruit-voorzitter Conner Rousseau voerde daarop kassierster Debora op, met als belofte dat als goed boerende bedrijven geen opslag konden geven, dat ook de dividenden van aandeelhouders aan banden gelegd zouden worden.
Uiteindelijk kwam er een compromis uit de bus met de coronapremie, waarbij bedrijven die goede winsten noteerden tijdens de coronacrisis, hun personeel een premie van maximaal 500 euro konden geven, in de vorm van consumptiecheques. 1,8 miljoen werknemers hebben op die manier een dergelijke premie gekregen. Prozaïsch Die premie is eenmalig, waardoor de socialisten dit jaar met dezelfde eisen naar 1 mei moesten. Bij Vooruit was dat ditmaal onder de vorm van een koopkrachtbijdrage voor bedrijven die hoge winsten noteren, zodat de btw-verlaging naar 6 procent permanent kan blijven.
De PS rakelde de rijkentaks op en de eis dat vakbonden opnieuw vrij over de lonen kunnen onderhandelen door de loonnormwet, aangescherpt door de regering-Michel, te herzien.
Maar andermaal dreigt de realiteit iets prozaïscher te zijn, want tijdens de regeringsonderhandelingen zijn de socialisten er niet in geslaagd om een herziening van de loonnormwet in het regeerakkoord te laten opnemen. Vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit) temperde daarom in De zevende dag al de verwachtingen. En ook de weerstand van de liberalen, die al luidkeels hun njet tegen nieuwe belastingen hebben laten horen, moet worden overwonnen.
Een rijkentaks getuigt al van niet veel realisme. Daarvoor is er eerst een vermogensregister nodig. Het spreekt voor zich dat de discussie intussen is ‘geëncommissioneerd’ in de expertengroep koopkracht en concurrentievermogen.
Hardop dromen
Wat overblijft, is een creatieve interpretatie van de regels, net als vorig jaar, waardoor sommige werknemers toch op iets extra’s kunnen rekenen, en er aan de al omvangrijke koterij van de fiscaliteit nog een hokje wordt bijgebouwd. Een debat over de bijdrage van bedrijven met hoge winsten zal er waarschijnlijk wel komen in de regering. Het is wel de vraag hoeveel bedrijven met hoge winsten er nog overblijven. 2021 was een goed jaar voor tal van bedrijven, 2022 dreigt dat door de Oekraïne-oorlog veel minder te zijn.
Het Feest van de Arbeid dient dus om hardop te dromen, maar tussen droom en daad staan, nog los van de weemoedigheid, wetten in de weg en praktische bezwaren. De socialisten kunnen dus zeggen waarvoor ze willen strijden, maar dat wil nog niet zeggen dat ze dat zullen binnenhalen.
Dat geldt evenzeer voor de andere partijen die het monopolie van de socialisten op 1 mei al jarenlang in twijfel trekken door zelf initiatieven te nemen en voorstellen te doen. Zo lanceerden de Franstalige liberalen van de MR dit jaar het voorstel om elke jongere op zijn achttiende een cheque van 25.000 euro toe te kennen, te betalen via het terugschroeven van andere sociale uitgaven. Benieuwd of die maatregel het zal halen.
Een debat over de bijdrage van bedrijven met hoge winsten zal er waarschijnlijk komen. Maar het is wel de vraag hoeveel bedrijven met hoge winsten er nog overblijven