Zelfs als recht op abortus sneuvelt, is niet alle hoop verloren
Driekwart van de Amerikaanse vrouwen die ongewenst zwanger worden, leeft onder de armoedegrens of net daarboven. Maar zelfs als het Supreme Court het recht op abortus afschaft, is ook voor hen nog hulp mogelijk.
‘Het is nu aan de kiezer,’ zei president Joe Biden gisteren, ‘om de Democraten in het Congres sterk genoeg te maken zodat ze het recht op abortus in een wet kunnen verankeren.’ Dat zou inderdaad een goede manier zijn om het Supreme Court tegen te houden, als het werkelijk Roe v. Wade schrapt. Zo’n codificatie is in maart al eens gestrand in de Senaat. Om een herkansing te doen lukken, moeten de Democraten bij de verkiezingen van november sterker worden in het Congres. Maar de peilingen wijzen op een nakende nederlaag. Zullen de inspanningen van allerlei proabortusorganisaties om de Democraten een forse financiële injectie te geven, volstaan om het tij te keren?
Het ziet er somber uit voor vrouwen en meisjes die in een conser vatieve staat geboren zijn, want daar wordt niet of nauwelijks aan seksuele voorlichting gedaan op school. Zeker voor arme vrouwen en meisjes is dat een probleem. ‘Uitgerekend die categorie kan zich ook het transport naar een andere staat niet veroorloven’, legde historicus en abortusspecialist Daniel Williams enkele maanden geleden uit (DS 11 september 2021). ‘50 procent van de ongewenst zwangere vrouwen in de VS leeft onder de armoedegrens, nog eens 25 procent in de categorie net daarboven.’ Toch is niet alle hoop vervlogen, om drie redenen.
In grote delen van de VS was Roe v. Wade, het mijlpaalarrest uit 1973, al geruime tijd een lege huls. Tal van conservatieve staten maakten via allerlei wettelijke restricties een abortus zo duur en ingewikkeld, dat het grondwettelijke recht voor de vrouw om te beslissen voor veel mensen louter theorie werd. In rurale streken in het conservatieve zuiden ligt de meest nabije kliniek soms op een uur of acht rijden. Voor een meisje van 18 uit een arm milieu is dat een enorme drempel.
Veel staten eisten een wachtperiode van enkele dagen tussen de aanmelding in de kliniek en de uitvoering van de abortus. Boven op de kosten van de abortus zelf – die niet door de ziekteverzekering mogen worden terugbetaald in de VS – werd dat voor weinig bemiddelde vrouwen onbetaalbaar.
Maar in antwoord op die toenemende restricties is er een netwerk ontstaan van organisaties die geld inzamelen om arme ongewenst zwangere vrouwen te helpen. Financieel, met morele en praktische steun of door hen te begeleiden naar de kliniek, waar verbaal agressieve antiabortusactivisten aan de deur staan om de vrouwen te overtuigen of intimideren.
In Texas, waar vorige herfst met een omstreden juridisch slimmigheidje Roe v. Wade al volledig werd uitgehold, heeft dat netwerk zich alvast erg effectief getoond. Het aantal legale abortussen in de Lone Star State is gehalveerd, maar het aantal Texaanse vrouwen dat een abortus heeft laten uitvoeren, is slechts met 10 procent gezakt. Met andere woorden: ze vonden andere middelen – vaak met de hulp van vrijwilligers, zoals vroedvrouwen, opvoeders en buurtwerkers.
Gavin Newsom
In buurstaten van Texas steeg het aantal aanmeldingen bij ‘Planned Parenthood’ met 800 procent. Maar wat als abortus ook daar alleen nog onder de meest strikte voorwaarden legaal blijft?
Vijftien staten hebben trigger laws klaarstaan: een wettelijk verbod op abortus wordt er automatisch van kracht zodra Roe v. Wade sneuvelt. In totaal zal abortus in bijna dertig van de vijftig staten grotendeels onwettig worden. Maar dan blijven er nog ruim twintig andere over.
Twee hebben zich bijzonder voorbereid op wat er komen gaat. New York en Californië – nu al de grootste aanbieders van abortussen in de VS – bieden een ‘veilige haven’ aan vrouwen uit andere staten. Abortusaanbieders hebben er extra personeel aangetrokken, en er komen wettelijke maatregelen aan om een openbaar fonds te stijven. Dat fonds dient om onbemiddelde vrouwen uit andere staten te helpen met gratis abortussen, en zo nodig ook vervoers- en verblijfskosten te betalen.
Gavin Newsom, de gouverneur van Californië, laat het recht op abortus in de grondwet van de staat opnemen en maakt een vruchtafdrijving goedkoper: ‘Mijn staat zal niet lijdzaam toezien hoe Amerikaanse vrouwen hun basisrechten verliezen’, reageerde hij op het uitgelekte nieuws.
Californië wil ook steun aanbieden in de juridische strijd van arme vrouwen uit andere staten die een abortus willen. In Missouri werd al geprobeerd een wet aan te nemen die het strafbaar zou maken om zwangere vrouwen over de staatsgrens te begeleiden. Dat strandde op juridische bezwaren, maar drie staten proberen iets gelijkaardigs. ‘Door dit hyperconservatieve Supreme Court dreigen we terug te keren naar de situatie van de jaren zestig’, reageerden verontruste vrouwen. Dat klopt niet helemaal, want de medische wetenschap heeft niet stilgestaan. Vandaag is er relatief veilige medicatie op de markt om zelf je vruchtafdrijving te organiseren.
Relatief veilig, omdat complicaties zich altijd kunnen voordoen. Of het wenselijk is dat jonge vrouwen op hun eentje thuis een pil moeten slikken die in principe binnen de vier uren de baarmoeder leegmaakt (maar in uitzonderlijke gevallen kan dat een week duren), is de vraag. Het gebeurt in ieder geval massaal.
Door zo te ijveren tegen organisaties als Planned Parenthood (professionals die alles aanbieden, van seksuele opvoeding en contraceptie tot zwangerschapsbegeleiding, advies en inderdaad ook abortussen), lijken de Republikeinen vooral te hebben bereikt dat miljoenen jonge vrouwen nu voor zo’n pil kiezen. Verre van ideaal, maar een uitweg voor jonge vrouwen zonder eigen vervoer of geld in abortuswoestijnen in het Diepe Zuiden of het Midwesten.
Enkele staten hebben die pillen verboden. Het is onduidelijk hoe ze kunnen vermijden dat artsen – al dan niet online geconsulteerd – zulke abortuspillen opsturen zonder zware inbreuken op het briefgeheim te plegen. ‘Helaas weet amper een op de vijf Amerikanen dat die methode bestaat’, zei een deskundige in The Atlantic. Al staat het in de sterren geschreven dat dat aantal drastisch zal stijgen als het Supreme Court het 49 jaar oude arrest inderdaad in de prullenbak werpt.
‘Californië zal niet lijdzaam toezien hoe Amerikaanse vrouwen hun basisrechten verliezen’
Gouverneur van Californië