Waterschaarste is niet langer uitgesloten
Net als in de vorige lentes staat Vlaanderen droog. Het regent amper en de grondwaterstanden en rivierpeilen staan te laag. ‘We moeten in actie komen om een ramp te vermijden.’
Het is droog voor de tijd van het jaar. In maart viel er amper neerslag, waardoor de grondwaterstanden en rivierpeilen laag waren. De regen van begin april normaliseerde de situatie wat, maar afgelopen weken viel er opnieuw amper een druppel. Daardoor is het in het overgrote deel van Vlaanderen gematigd droog, ‘een situatie die zich eens om de tien jaar voordoet’, zegt Patrick Willems, professor hydrologie aan de KU Leuven. Op sommige plekken in Vlaanderen is het zelfs ‘erg droog’, wat eens om de twintig jaar voorkomt. De helft van de grondwaterstanden staat sinds de laatste meting op 11 april laag tot zeer laag. De toestand van de waterlopen is nog normaal, maar de aanhoudende droogte dreigt daar verandering in te brengen.
Niet uitzonderlijk
‘Toch is het niet per se droger dan in de lentes van 2017, 2019 en 2020’, benadrukt Willems. ‘Door die opeenvolgende droogtes kwamen de grondwaterreser ves in het gedrang. Gelukkig was 2021 een erg nat jaar en konden die reserves op niveau komen.’ Maar het tij kan keren. De stand van het grondwater wordt slechts een keer per maand gemeten. Sinds 11 april zijn er dus geen nieuwe cijfers voorhanden. ‘We zien de grondwaterreserves zienderogen zakken en ook de komende tien dagen zal het redelijk droog blijven. Mijn schatting is dat 70 à 80 procent van de meetplaatsen lage grondwaterstanden zullen aangeven.’
En dan zijn er nog de regenputten. Willems zegt dat de kleine en middelgrote regenputten in de tuinen praktisch opgedroogd zijn. De grote putten doen het beter, al hangt dat af van het waterverbruik. ‘Het probleem is dat mensen met een lege waterput overschakelen op drinkwater uit de kraan, wat de drinkwaterbedrijven onder druk zet. Zij hebben wel reserves, maar die zijn niet oneindig.’ 50 procent van wat de drinkwaterbedrijven produceren, komt uit de rivieren. Als het waterpeil daar te fel zakt, komen daar problemen van.
Van code groen naar geel ‘Om waterschaarste te vermijden, zullen alle beetjes moeten helpen’, zegt Willems. ‘Als de bevolking zuiniger omspringt met water, kunnen we een watertekort met enkele weken uitstellen. Als het weer meezit, kunnen we een tekort zelfs uitsluiten.’
Er zijn vier niveaus die de ernst van de waterschaarste en de droogtetoestand aangeven. Momenteel is code groen van kracht, waarbij geen maatregelen worden getroffen. Daar kan nu snel verandering in komen. ‘Ik vermoed dat de droogtecommissie nu zal beslissen om naar code geel over te schakelen’, zegt Willems. ‘De overheid zal de bevolking dan oproepen om spaarzamer te zijn en de landbouwers zullen geen water meer uit rivieren met een laag debiet mogen oppompen.’
‘Als de bevolking zuiniger omspringt met water, kunnen we een watertekort met enkele weken uitstellen’
Patrick Willems Hydroloog KU Leuven