Is Amerika nog een vrij land als abortus verboden wordt?
Abortus dreigt in bijna de helft van de Amerikaanse staten weer illegaal te worden. Moira Donegan vreest dat conservatieve rechters nog meer wrede plannen in petto hebben.
Het is de slechtst mogelijke uitkomst. Volgens een voorontwerp gepubliceerd door Politico heeft het Amerikaanse Hooggerechtshof ervoor gekozen Roe v. Wade ongedaan te maken, net als het daaraan gelinkte Planned Parenthood v. Casey. Dat besluit is zo ingrijpend dat na de officiële bekendmaking ervan, ergens volgende maand, abortus onmiddellijk verboden zal worden in zo’n 26 staten.
Het ontwerpadvies, geschreven door Samuel Alito, het meest rabiate, haatdragende lid van de aartsconservatieve vleugel van het Hof, zal vijftig jaar precedenten onderuithalen en een historische uitspraak vernietigen die de rechtsleer ten gronde gevormd heeft, net als breed gedeelde opvattingen rond wetgeving en miljoenen Amerikaanse levens. Het zal vrouwen reduceren tot gevangenen van hun eigen lichaam en van wat mannen denken dat die lichamen te betekenen hebben. Het zal de Verenigde Staten zwakker maken, wreder, dommer en minder dynamisch.
Festival van vrouwenhaat
Voordat er gepleit werd in de zaak Dobbs v. Jackson, waarin een wet uit Mississippi werd aangevochten die abortus bant na vijftien weken zwangerschap, voorspelden rechtbankwatchers – het merendeel mannen – dat het onwaarschijnlijk was dat het hierop zou uitdraaien. Ze wreven zich over de kin en verkondigden dat rechters als Amy Coney Barrett en Neil Gorsuch in se gematigd waren (ze hebben het ontwerp allebei ondertekend) of dat opperrechter John Roberts zijn meer misogyne collega’s wel zou weten te temperen. Maar feministen beseften hoe diep rechts had ingezet op seksisme en hadden al snel door wat de gevolgen zouden zijn op andere rechtsdomeinen.
Na de hoorzitting op 1 december moesten zelfs waarnemers die toonbeelden zijn van gesofisticeerde sereniteit, toegeven dat er weinig twijfel was over de afloop. Die hoorzitting mondde uit in een circus van waanvoorstellingen en gehuichel over het triviale karakter van precedenten.
Barrett vroeg waarom vrouwen überhaupt abortus nodig hebben, nu er wetten bestaan die nieuwe moeders toelaten hun pasgeborenen af te staan zonder te worden gearresteerd. Brett Kavanaugh ratelde een lange lijst af van alle besluiten die het Hof al heeft teruggedraaid. Het was een farce, een festival van vrouwenhaat, een niet-serieuze formaliteit die een flinterdunne legitimiteit moest verlenen aan een voorgekauwde beslissing. Roe zou worden tenietgedaan.
Schaden, straffen, beperken
In zeker opzicht vertelt de gelekte opinie ons niets dat we nog niet wisten: dit zijn de laatste dagen van reproductieve vrijheid in Amerika. De meeste staten zullen al snel overgaan tot een algemeen verbod op abortus, of het zodanig beperken dat het binnen hun grenzen onbereikbaar wordt. Maar dan nog weerspiegelt Alito’s ontwerptekst de meest weerzinwekkende maximalistische benadering waar het Hof voor kon gaan.
Het vermeende arrest verwerpt Roe en Casey niet alleen, het drukt regelrechte minachting uit voor de notie dat de grondwet de fysieke autonomie van vrouwen beschermt. Het onderschrijft een starre en onveranderlijke visie op de rechten van het individu, waarin alleen vrijheden met een stevig historisch precedent en een uitdrukkelijke vermelding in de tekst van de grondwet, door het Hof erkend zullen worden.
Als die interpretatie doorgetrokken wordt, zullen ook veel andere rechten verdwijnen die het Hof erkend heeft op basis van wezenlijke bezorgdheden over een eerlijke rechtsgang. Dat gaat onder meer over het recht op contraceptie en op homohuwelijken en de decriminalisering van gay seks. Het einde van legale abortus zal geen eindpunt zijn voor de reactionaire krachten in het Hof. De rechters hebben nog meer wrede en inventieve plannen in petto om Amerikanen te schaden, straffen en beperken.
Dat abortus in juni in de meeste staten plots in de illegaliteit belandt, zal ook juridische landmijnen leggen onder andere individuele rechten. Naarmate meer vrouwen de staatsgrenzen oversteken voor zorg, zullen rode staten er alles aan doen om dat te dwarsbomen. Sturen activisten abortuspillen op via de post, dan zal er steeds driester opgetreden worden met zoekacties en inbeslagnames.
Vrouwen die een manier vinden om hun zwangerschap te beëindigen, zullen gearresteerd worden en strafrechtelijk vervolgd, meerdere onder hen zullen ook daadwerkelijk veroordeeld worden. Geconfronteerd met patiënten wier leven bedreigd wordt door zwangerschapscomplicaties, zullen veel dokters niet weten wat er nog wettelijk toegestaan is en uit angst patiënten laten sterven. Dokters die wel een andere keuze maken, riskeren opgepakt te worden.
Dat alles zal precedenten creëren die de Amerikaanse vrijheid verder uithollen, en het leven lastiger, botter en minder veilig maken.
Rechter Amy Coney Barrett vroeg waarom vrouwen abortus nodig hebben, nu er wetten zijn die moeders toelaten hun pasgeborenen af te staan zonder te worden gearresteerd
Volkswoede
Er zijn manieren om hiertegen te strijden. Juridische uitspraken daar gelaten, ontlenen Amerikaanse vrouwen het morele recht op zelfbeschikking over hun lichaam niet aan het Hooggerechtshof. Het stoelt op hun menselijke waardigheid. En of het Hof dat nu leuk vindt of niet, velen van hen zullen abortus blijven opzoeken en aanbieden, in overeenstemming met een hogere, nobelere wet. Anderen zullen geld doneren aan abortusfondsen die alle steun zullen kunnen gebruiken naarmate de kosten en de vraag toenemen. Nog anderen zullen nieuws verspreiden over organisaties als Plan C, dat vanuit het buitenland abortuspillen met de post verzendt naar vrouwen in de VS.
Sommigen zullen hun senatoren
opbellen, en erop aandringen dat de Amerikaanse Senaat dit moment van volkswoede aangrijpt om het filibusteren af te schaffen en de Women’s Health Protection Act goed te keuren, voor het te laat is. En sommigen zullen hun staatsvertegenwoordigers aansporen om de meest agressieve wetten voor keuzevrijheid in te voeren, en zo te anticiperen op wat er zit aan te komen.
Over abortus is al zo vaak gesproken als een ‘heet hangijzer’ dat je dreigt te vergeten dat het een recht is dat steunt op de fundamentele waardigheid van een persoon. Iemand dwingen om zwanger te zijn, is van een andere orde dan iemand dwingen om belastingen te betalen. Het speelt zich niet af in een rechtbank of op een boekhoudkundig overzicht, het speelt zich af in haar lichaam.
Geen democratie meer
Dit is de kwestie: behoudt de helft van het land de controle over haar binnenkant, of dulden we dat de overheid zo verregaand haar wil kan opdringen, tot in onze organen toe? En omgekeerd: behoudt een vrouw de waardigheid en de vrijheid om haar familie te kiezen en haar leven zelf vorm te geven, of wordt haar die vrijheid ontzegd vanwege haar geslacht?
Sommigen betwijfelen of Amerika zich nog een democratie kan noemen, nu de wetgevende macht grotendeels is overgenomen door rechters die niet verkozen zijn – en wier besluiten mijlenver verwijderd zijn van de publieke opinie, of er zelfs compleet onverschillig tegenover staan. Kan een land dat geen abortusrechten verdedigt, zich wel een democratie noemen?
Door abortus illegaal te maken, legt het Hof een wettelijk statuut op aan de helft van de bevolking dat zo wreed, persoonlijk en ingrijpend is, dat wie eraan onderworpen wordt, bezwaarlijk vrij genoemd kan worden. Weegt er ook maar iets harder door in het democratische burgerschap dan de zelfbeschikking over je lichaam? Kunnen we de VS nog een vrij land noemen als dat verdwijnt?