Centrale banken staan voor grootste uitdaging ooit

Renteverhoging moet hollende inflatie en oververhitting van economie indijken

Behoudens grote verrassing verhoogt de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank, vandaag voor het eerst sinds 2000 haar basisrente ineens met een half procentpunt. Die beslissing markeert het definitieve einde van een periode van superlage, zelfs negatieve rente ook in de rest van de wereld. Waarschijnlijk wordt dit het begin van een snelle serie renteverhogingen die de hollende inflatie moet intomen en oververhitting van de Amerikaanse economie moet indijken.

Vanop afstand beschouwd is die beweging niet meer dan het herstel van een normale toestand na een periode die in de monetaire geschiedenis nooit eerder is voorgekomen. De Fed en de andere centrale banken moesten toch ooit een punt zetten achter hun beleid van massaal opkopen van overheidsobligaties. De vraag was alleen wanneer dat zou gebeuren.

De bedoeling was om dat unieke financiële experiment aan te pakken wanneer dat kon, zonder de stabiliteit van het systeem te verstoren. In realiteit werd het telkens verder vooruitgeschoven, omdat de omstandigheden nooit voldoende geschikt waren. Nu moet het er eindelijk echt van komen midden in een dramatisch scenario dat niemand vooraf had kunnen schrijven.

Na een pandemie die in honderd jaar niet meer is voorgekomen, verzeilden we in een onvoorstelbare oorlogssituatie in Europa, die de aanvoer van energie en grondstoffen nog meer heeft verstoord dan ze door het coronavirus al waren. In China woekert covid bovendien nog steeds, zodat de fabriek van de wereld niet op volle toeren kan draaien. Overal dienen zich flessenhalzen aan die de wereldeconomie doen stokken en de prijzen doen stijgen.

Of de dreigende benaming stagflatie echt van toepassing is op de heersende toestand, is onzeker. De begin dit jaar voorspelde groeicijfers worden wel steeds vaker neerwaarts herzien. Maar allerlei tekenen wijzen erop dat de dynamiek die na de pandemie op gang kwam, nog niet is gebroken. Op de luchthaven van Zaventem staan 1.000 vacatures open. Gisteren kondigde Proximus aan dat het 3.000 mensen zoekt om zijn glasvezelnet uit te rollen.

Als de oorlog in Oekraïne aansleept of zich zelfs nog uitbreidt, lopen de kosten van de boycot van Rusland onvermijdelijk op en groeit het risico op een zware recessie. De centrale banken slagen er al twee decennia in de ene na de andere mondiale crisis met koelbloedigheid onder controle te houden. Daardoor is hun geloofwaardigheid groot. Maar de uitdaging waar ze nu voor staan, is de grootste.