Over ‘perfecte migranten’ en ‘echte’ Vlamingen
De Stemming, het jaarlijkse ‘onderzoeksproject’ van De Standaard en VRT Nws, beheerste de voorbije week het nieuws, maar oogstte ook kritiek. Niet altijd onterecht.
De redactie haalde als belangrijkste nieuws uit dit deel dat ‘55 procent van de Vlaamse kiezers vindt dat geboren zijn in ons land een voorwaarde is om zich “echt” Belg of Vlaming te mogen noemen. Nieuwkomers kunnen er per definitie niet bijhoren, zeggen ze, wat ook hun inspanningen mogen zijn.’
Die conclusie kan niet uit deze bevraging getrokken worden, vind ik. De vraag luidde letterlijk: ‘Sommige mensen zeggen dat de volgende zaken belangrijk zijn om echt Belg of Vlaming te zijn, terwijl anderen zeggen dat dit helemaal niet belangrijk is. Hoe belangrijk vindt u dat elk van volgende zaken is om echt Belg of Vlaming te zijn?’ De antwoordschaal ging van 1 (heel onbelangrijk) tot 5 (heel belangrijk).
Maar boven de grafiek bij het stuk stond als titel ‘Wat er nodig is om Belg/Vlaming te zijn’. En zo interpreteerde de redactie het ook. ‘Nodig’ en ‘belangrijk’ zijn nochtans geen synoniemen. Nergens werd gevraagd welke voorwaarde de deelnemers de belangrijkste of de absolute voorwaarde vonden, en dat kan ook niet worden afgeleid uit de resultaten. 64 procent van de ondervraagden vindt het ook (heel) belangrijk dat mensen ‘voor het grootste deel van hun leven’ in ons land hebben gewoond. Een aantal deelnemers heeft dus aangegeven dat ze het zowel belangrijk vinden dat iemand hier geboren is, als dat iemand hier al lang woont. Welke van de twee ze dan het belangrijkste vinden, kan daar niet uit afgeleid worden.
De chef van de politieke redactie en de auteur van het artikel verdedigen hun keuze. ‘Als 55 procent van de ondervraagde Vlamingen aangeeft dat het (heel) belangrijk is om hier geboren te zijn om “echt” Belg of Vlaming te zijn, dan impliceert dit dat migranten, die hier per definitie niet zijn geboren, voor die groep dus geen echte Belg of Vlaming kunnen zijn, hoezeer ze ook modelburgers mogen wezen. We zijn met die titel net heel dicht bij het onderzoek willen blijven’, zegt de chef politiek. Ook de auteur van het artikel blijft erbij dat de belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat voor ruim de helft van de Vlamingen migranten er nooit helemaal bij zullen horen. Net daarom vond ze het stuk nodig.
Enkele lezers hadden meer vragen over het uitgangspunt van deze bevraging dan over de conclusies. Vinden we het eigenlijk wel nodig dat alle migranten ook ‘echte’ Belgen of ‘echte Vlamingen’ zijn of worden, en zich dus volledig assimileren? Houdt de vraagstelling geen waardeoordeel in, waarbij men ervan uitgaat dat Belg/Vlaming zijn beter is dan niet-Belg/Vlaming zijn, vroeg een lezer. En gaan we met deze vragen niet voorbij aan de diversiteit die al een realiteit is in onze grote steden? Als in Brussel twee op de drie inwoners een migratieachtergrond hebben, schreef een andere lezer, en in Antwerpen bijna de helft, wat betekent ‘onze’ cultuur dan nog? Ook die vragen bieden stof tot nadenken en, ongetwijfeld, tot discussie.