Groenblauwe vrouwen halen Australische conservatieven onderuit
Dat de centrumlinkse Anthony Albanese de nieuwe Australische premier wordt, heeft hij voor een goed deel te danken aan een groep onafhankelijke vrouwelijke kandidaten die ijveren voor klimaatmaatregelen en tegen seksueel ongewenst gedrag.
Labor-leider Anthony Albanese (59) mag zich vanaf vandaag de nieuwe Australische premier noemen. Hoewel de definitieve verkiezingsresultaten door de vele stemmen per post nog enkele dagen op zich zullen laten wachten, is nu al duidelijk dat Labor meer dan 70 van de 151 zetels in het Lagerhuis zal halen, ruim twintig meer dan de conservatieve LiberalNationals van ex-premier Scott Morrison die sinds 2013 aan de macht zijn.
Albanese, die werd opgevoed door een alleenstaande moeder in een sociale woning, omschrijft zichzelf als een ‘pragmatische bouwer’ die ijvert voor ‘veilige verandering’. Hij is al een kwarteeuw parlementslid en was een tijdlang minister van Transport en vicepremier. Tijdens zijn campagne legde hij de nadruk op klassieke rode thema’s als toegankelijke gezondheid, goedkopere kinderopvang en betere ouderzorg. Hij is een uitgesproken lgbti’er, republikein en rugbyfanaat.
Tegelijk maakte Albanese dat hij met ten minste een been in het politieke centrum bleef staan en zeker niet té progressief overkwam, om zo veel mogelijk conservatieve kiezers te lokken. Hij omschrijft zichzelf als ‘niet woke’ en hoedt zich ervoor om als klimaatactivist weggezet te worden. Hoewel hij zijn overwinning omschrijft als een groene omwenteling, is hij niet van plan op korte termijn komaf te maken met de winstgevende kool- en gasindustrie.
Op korte termijn denkt Albanese vooral klimaatwinst te boeken via belastingvoordelen voor elektrische wagens en subsidies voor hernieuwbare energie. Met die pragmatische koers wil hij een einde maken aan de klimaatoorlog tussen progressieven en conservatieven, die door drie opeenvolgende jaren van droogte en gigantische bosbranden tot diepe politieke en sociale kloven leidde.
Hooggeschoolde vrouwen Hoewel de jubelstemming in het Labor-kamp groot is, moet Albanese toegeven dat hij niet de enige is die een einde maakte aan de heerschappij van de LiberalNationals. Dat Australië van kleur verandert, komt ook doordat onafhankelijke, vrouwelijke kandidaten in enkele strategische en rijke kieskringen in de steden Sydney, Melbourne en Perth de strijd aanbonden tegen conservatieve kandidaten. Deze hooggeschoolde vrouwen – dokters, bedrijfsleiders, mediapersoonlijkheden – voerden campagne met een groene, provrouwen-agenda. Ze noemden zichzelf de ‘teals independents’ (‘groenblauwe onafhankelijken’), naar de kleuren waarmee ze de straat opkwamen. Niet onbelangrijk: ze kregen vooral geld van Climate 200, een klimaatorganisatie die geleid wordt door zakenman en activist Simon Holmes à Court, zoon van Australiës eerste miljardair Robert Holmes à Court.
De teals-kandidaten vielen Morrison aan op zijn zwakste punten. Zo oogstte de voormalige premier bakken kritiek omdat hij zich tijdens de rampzalige bosbranden van 2019 liet fotograferen tijdens een vakantieverblijf op Hawaï. Toen hij enkele dagen later toch opdaagde in het rampgebied, werd hij door boze slachtoffers uitgejouwd waardoor de politieke schade nog toenam.
Ook de manier waarop Morrison reageerde op beschuldigingen van verkrachting en seksueel ongewenst gedrag door prominente politici leidde tot veel kritiek. Toen een van de slachtoffers haar verhaal naar buiten bracht, zei Morrison dat hij deze zaak als een ‘goede vader’ zou benaderen. Het slachtoffer reageerde daarop door te zeggen dat ze geen ‘vaderlijke sympathie’ nodig had, maar een premier die ervoor zorgde dat vrouwenrechten werden afgedwongen.
Spectaculaire overwinning Australische politicologen wezen er de laatste weken op dat nogal wat vrouwelijke kiezers klimaatverandering en vrouwenrechten aanduidden als prioritaire thema’s. Onder hen waren er veel welgestelde traditionele middenklassekiezers van de Liberal-Nationals. ‘De teals-vrouwen zijn de toekomst, de conservatieven behoren tot het verleden’, luidde de conclusies van politicologen.
Volgens de jongste prognoses snoepten teals-onafhankelijken vijf belangrijke zetels af van de conservatieven. Een van de spectaculairste overwinningen werd geboekt door de arts Sophie Scamps die de zetel veroverde van Mackellar, een peperdure wijk in Sydney die al zeventig jaar in handen was van de conservatieven. Ook de chique wijk rond het operagebouw van Sydney ging naar een onafhankelijke kandidate. Minstens even pijnlijk was de zetelwinst van de zakenvrouw Allegra Spender in Sydney. Zowel Spenders vader als grootvader waren vooraanstaande leden van de liberale partij. De Australische groenen veroverden dan weer een tiental zetels.
De kans is reëel dat de teals-verkozenen en de Australische groenen hun politieke gewicht de komende dagen nog kunnen verhogen. Er is een grote mogelijkheid dat Labor-premier Albanese een beroep op hen moet doen om aan een meerderheid te geraken, en dat betekent dat hij deels zal moeten afstappen van zijn voorzichtige klimaatagenda door meer verregaande ideeën in zijn regeerakkoord op te nemen.
Een ‘groenblauwe’ arts veroverde in een peperdure wijk van Sydney een zetel die al zeventig jaar in handen was van de conservatieven