Pandemie en oorlog deden kassa rinkelen voor miljardairs
Terwijl de pandemie en de oorlog in Oekraïne miljoenen mensen in armoede duwen, boeken voedings- en energiebedrijven woekerwinsten, stelt Oxfam vast.
De ngo Oxfam grijpt het Wereld Economisch Forum (WEF) – dat gisteren in Davos begonnen is en nog loopt tot 26 mei – traditioneel aan om zijn rapporten over rijkdom en ongelijkheid te publiceren. Deze keer doet de organisatie dat onder de titel ‘Profiting from pain’. Daarmee wijst ze op de groeiende tweedeling tussen arm en rijk, die niet alleen door de coronacrisis wordt versterkt, maar ook door de oorlog in Oekraïne en de mede daardoor stijgende voedingen energieprijzen.
Terwijl de Wereldbank voorspelt dat beide crisissen wereldwijd tot 95 miljoen mensen extra in extreme armoede zal duwen (vergeleken met projecties van voor de pandemie), is het vermogen van de rijkste aardbewoners alleen maar blijven groeien, stelt Oxfam vast.
Zeker de ongeziene steunmaatregelen tijdens de coronapandemie, en de beurskoersen die na een initiële duik de afgelopen jaren naar ongekende hoogtes stoomden – voor ze de afgelopen maanden zijn teruggevallen – hebben miljardairs wind in de rug gegeven. Zo zagen die hun gemiddelde vermogen met 42 procent stijgen tijdens de pandemie, schrijft de ngo op basis van gegevens van het gespecialiseerde zakenblad Forbes.
Dat gezamenlijke fortuin is ondertussen goed voor 13,9 procent van het wereldwijde bbp, terwijl dat in het jaar 2000 nog 4,4 procent was. Aan de andere kant van het spectrum zag de armste 40 procent van de wereldbevolking haar inkomen door de coronacrisis met 6,7 procent zakken volgens de Wereldbank.
Brede spagaat
Wat die spagaat verder verbreedt, aldus Oxfam, zijn de grote winsten van bedrijven in de voedingsindustrie en de farma-, energie- en technologiesector op het moment dat miljoenen mensen worstelen om essentiële zaken zoals voeding, stroom of brandstof te kunnen betalen. Oxfam neemt daarbij Cargill, een van de grootste voedselhandelaars ter wereld, in het vizier. Het Amerikaanse conglomeraat kon vorig jaar met 5 miljard dollar de grootste nettowinst in zijn geschiedenis boeken. Sinds 2020 zagen de nakomelingen van oprichter William Wallace Cargill, die de meerderheid van de aandelen in bezit hebben, hun fortuin met 14,4 miljard dollar stijgen (cijfers van Forbes), goed voor bijna 20 miljoen dollar per dag.
Het bedrijf profiteerde daarbij van de wereldwijde stijging van de voedselprijzen (gemiddeld met 33,6 procent in 2021, volgens de Wereldbank). De oorlog in Oekraïne draagt daar verder toe bij. Zo stelde de Voeding- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) in maart nog een nooit geziene stijging van voedselprijzen vast.
Ook Cargill-concurrent Louis Dreyfus zei in maart nog dat de winst van het bedrijf afgelopen jaar met 82 procent is gestegen.
Brandweermannen Eenzelfde trend ontwaart Oxfam bij grote olie- en energiebedrijven, die momenteel recordwinsten in de boeken schrijven, terwijl gezinnen de prijzen aan de pomp en ook hun stroom- en gasfactuur fors hebben zien stijgen. Dat duwt niet alleen in België de discussie rond het afromen van overwinsten naar een kookpunt. Oxfam pleit ervoor om wereldwijd ‘heel progressieve belastingsmaatregelen’ te nemen, en de opbrengsten te investeren om de ongelijkheid terug te dringen.
Het is de vraag of dat pleidooi voor nieuwe belastingen gehoor zal vinden op de top in Davos, die dit jaar voor het eerst sinds 2020 opnieuw fysiek doorgaat. De Nederlandse historicus en journalist Rutger Bregman omschreef het WEF drie jaar geleden nog als ‘een conferentie van brandweermannen, waar niemand over water mag spreken’. Dit jaar is alvast toch één sessie over belastinghervorming gepland, en één over ongelijkheid.