Met dank aan sluikstorters
Voor zijn nieuwe album Vuurman vertimmerde Geert ‘Buurman’ Verdickt tien levensverhalen tot liedjes én podcasts. ‘Er ontstaat veel moois wanneer je je in iemands ogen kunt spiegelen.’
RECENSIE EXPO Stijn ter Braak stelt in Gent zijn slaapkamer tentoon. Met een duizelingwekkend resultaat.
Nederlander Stijn ter Braak studeerde schilderkunst aan de Academie van Antwerpen, maar maakt geen schilderijen. In 2020, in volle lockdown, bouwde hij zijn woonkamer na met papier, gevonden materiaal en afval dat hij beschilderde. Een typische studentenkamer, inclusief gammel boekenrek en lege bak bier, maar ook verbluffende details.
Mijn woonkamer werd het eerste werk in de reeks Mijn spullen. In 2021 volgde Mijn badkamer, waarin Ter Braak nog een stap verder ging. Met afval maakte hij zijn kleine roze badkamertje na op ware grootte, vol intieme details: medicijnen, oordopjes, een verdwaalde tampon van zijn vriendin. Ook hier was de illusie indrukwekkend, met vlekken, barsten, een verzakt plafond.
Maar het pièce de résistance was de spiegel. Die was niet echt: Ter Braak ontdubbelde zijn badkamer en maakte een gespiegelde realiteit, waarbij alles klopte, tot de plooien in de handdoek toe.
Elke keer drijft de kunstenaar zijn onderzoek verder. Waar zijn woonkamer nog veel weg had van een decor, voegt hij sindsdien telkens een extra laag toe. In Gent toont hij zijn nieuwste werk, in samenwerking met 019 in Gent en LLS Paleis in Antwerpen. Deze keer recreëert Ter Braak de intiemst denkbare ruimte: zijn slaapkamer. Bovendien bezorgt hij de bezoeker een fysieke ervaring. Opnieuw kan je als een voyeur binnen gluren, een expliciet Peeping Tom-gevoel dankzij de kijkgaten.
Vertigo
Als je 019 binnenkomt, zie je eerst een grote constructie met een houten skelet, bekleed met karton en zwarte plastic. De toren lijkt in elkaar geknutseld, zoals Vlaamse koterijen. Aan de andere zijde van het bouwsel staat een houten trap die bovenaan uitkomt bij een gat in de muur om je hoofd door te stoppen. En dan gebeurt er iets. Al staande krijg je plots een lighouding, in perspectief althans: we zien de slaapkamer van Stijn ter Braak alsof we in zijn bed liggen, met ons hoofd op zijn hoofdkussen. De slaapkamer is negentig graden gekanteld, verticaal. Het geeft een gevoel van vertigo. Kijk je naar beneden, dan zie je in de diepte een raam, het gordijn is dicht, erdoor valt licht binnen, en het silhouet van een boom is te zien.
Je bewegingsvrijheid is minimaal, maar links zie je een laptop, rechts een nachtkastje waarop zijn telefoon ligt op te laden naast een wekker en antimuggenspray. Op de grond ligt een afgedragen sneaker. Opnieuw zijn alle spullen gemaakt van gevonden materiaal. Onderaan de expotekst somt de kunstenaar het gebruikte materiaal op – onder andere pvc, lijm, vodden, ducttape, isolatieschuim – en bedankt hij ‘alle sluikstorters van Antwerpen’.
Stijn ter Braak
Tot 5/6 in 019, Gent ¨¨¨¨è Mijn badkamer is tot 14/8 te zien in de groepstentoonstelling Making fun in De Warande in Turnhout
Voor zijn zesde album, Vuurman, zocht Geert Verdickt (43) de inspiratie voor een keer niet bij zichzelf. Bij het schijnsel van een knisperende vuurschaal ging hij in gesprek met tien mensen met een opmerkelijk verhaal. Bij hen onder meer een revaliderende man die het Kanaal overzwom, een tienjarig meisje dat afscheid nam van haar overleden oma, en een seingever die een wielrenner een overwinning door de neus boorde door hem een verkeerde afslag aan te wijzen. Van hun ervaringen knutselde Verdickt vervolgens podcasts en liedjes: Vuurman is een album waarop elke song het themalied van iemands leven had kunnen zijn.
Op je vorige plaat, Einzelgänger, verwerkte je je echtscheiding. Werd het te vermoeiend om in jezelf te graven?
‘Als zo’n gebeurtenis mij doordringt, kan ik niet anders dan daar een nummer over schrijven. En maar goed ook, want dat heeft veel dingen in mijn hoofd op hun plaats gelegd. Maar nu had ik interactie nodig: er ontstaat veel moois wanneer je je in iemands ogen kunt spiegelen.’ ‘Wie vanuit zichzelf schrijft, heeft soms pleinvrees: de mogelijkheden zijn zo divers dat je niet weet waarnaartoe. Dat was nu anders, omdat mensen mij voedden met hun ervaringen. Ik was even bang dat dat dan weer te beklemmend zou zijn, maar het bleek bevrijdend. De zandbak is afgelijnd, maar je kunt er naar hartenlust in spelen. Dan voelde ik me een natuurfotograaf, die heeft ook geen controle over de lichtinval. Hij moet hem gewoon vatten.’ ‘Ik nam alle gesprekken op, zodat ik ze zou kunnen herbeluisteren op zoek naar dat ene woord of beeld om de song rond te bouwen. En omdat ik dat materiaal toch had, wilde ik de luisteraars een blik onder de motorkap van de songs gunnen.’ ‘Dat was ook een verhaal uit de duizend. Chris Gale is een man wiens lichaam na een verkeersongeval helemaal gebroken was. Na zijn revalidatie wilde hij het Kanaal overzwemmen. Dat werd een slopende tocht van vijftien uur waarbij de hele tijd land in zicht was, zij het veraf. Ik heb op de boeg van de boot waarmee we hem volgden gitaar staan spelen om hem aan te moedigen, maar bij aankomst vertelde hij me dat hij daar weinig van had gezien omdat hij vaak zijn ogen dicht had. Dan klikte het: “Land in zicht … ogen dicht …” Ik had een refrein.’ ‘Dat niet, want dat impliceert dat ik bang was dat ik iets fouts had gedaan. Maar ik vond het wel spannend. Ik mocht zowat de achteruitkijkspiegel zijn waarin die mensen hun eigen verhaal konden ontdekken, en dat was een dankbare positie.’
‘Bij Jorgen, de professor deeltjesfysica die zijn moeder verloor aan corona, en Alain, de seingever die een fout maakte, heb ik het gevoel dat de songs “Sterrenkijker” en “In het oog van de orkaan” wel geholpen hebben om bepaalde dingen een plaats te geven, net zoals Einzelgänger dat voor mij deed. Ik vind het fantastisch wanneer muziek dat kan doen. En hopelijk herkennen andere mensen er ook hun verhaal in.’
‘Ik voelde me een natuurfotograaf, die heeft ook geen controle over de lichtinval. Hij moet hem gewoon vatten’ Geert Verdickt Buurman