Extreemrechts in Spanje laaft zich aan droogte
De extreme droogte in Spanje veroorzaakt politieke verschuivingen. ‘Beloof je water, dan krijg je stemmen.’ Dat heeft de ultraconservatieve partij Vox goed begrepen.
Met gesloten gordijnen en een goed functionerende airco hebben veel Spanjaarden het afgelopen weekend de hittegolf proberen te overleven. De warme, droge lucht vanuit Noord-Afrika veroorzaakte in sommige delen van Spanje temperaturen die tot 42 graden zouden oplopen. ‘Het is een van de warmste maanden mei in de voorbije twee decennia’, waarschuwde de Spaanse weerdienst Aemet.
En dat niet alleen. De afgelopen winter was in Spanje de op een na droogste sinds 1961. Door de extreme temperaturen zitten de boeren nu alweer met de handen in het haar. Fruitboer Antonio Guerrero vertelde aan NRC Handelsblad hoe hij het afgelopen jaar 80 procent van zijn oogst is verloren door de droogte. ‘Bovendien zijn de prijzen van water door de schaarste verdrievoudigd’, voegde hij toe.
Watersolidariteit
Het waterbeheer in Spanje vormt al langer een probleem. Het land kent langere, frequentere en intensere periodes van droogte. Dat komt doordat het klimaat verandert als gevolg van de opwarming van de aarde. Maar de oorzaak van de droogte in Spanje zit ook ergens anders, vertelt Annelies Broekman, onderzoeker bij Center for Research on Forest Ecology and Applications. ‘Al regent het normaal en voldoende in Spanje, het grondwater is hier sowieso naar de knoppen’, vertelt ze aan de telefoon vanuit Barcelona.
‘Droogte heeft niet alleen te maken met de klimaatverandering op zich, maar ook met hoe we reageren op de klimaatverandering’, gaat Broekman verder. Ze verwijst daarbij naar het gebrekkige waterbeleid in Spanje. Água Solidária, een programma dat het mogelijk maakt om water uit nattere gebieden te transporteren naar drogere gebieden in het land, is daar een voorbeeld van.
‘Zo wordt landbouw op een artificiële wijze gecreëerd en in stand gehouden. Het water wordt getransporteerd naar Murcia, in het zuidoosten van Spanje, voor de fruit- en groenteteelt. Hetzelfde geldt voor de aardbeienteelt rond het beschermde natuurgebied Doñana. In de provincie Almería heb je de befaamde zee van plastic, waar in serres miljoenen kilo’s fruit en groenten voor Europa worden geteeld. De ecologische gevolgen daarvan zijn dramatisch.’
Tenzij de horticultuur radicaal verandert, voorspelt Broekman geen rooskleurige toekomst. ‘Hoe we ons land nu economisch inzetten, is een drama. Het idee van “watersolidariteit” is zinloos. We moeten respecteren hoe het systeem van een landschap in elkaar zit, en dat als startpunt gebruiken. Sommige gebieden zijn nu eenmaal droger dan andere, en zijn niet geschikt voor bepaalde teelten.’
EU-regels omzeilen
De droogte creëert voor partijen ook een manier om kiezers te winnen. ‘Beloof je water, dan krijg je stemmen’, vat Broekman samen. Dat heeft ook de ultraconservatieve partij Vox, die in 2018 in Andalusië een doorbraak kende, goed begrepen. De partij richt zich specifiek op de boeren en belooft meer investeringen. Bovendien wil ze de EU-regels omtrent irrigatie bij beschermde natuurgebieden omzeilen. Zo stelt de partij voor dat de regiopresident Juan Manuel Moreno (Partido Popular) een wet op tafel legt om waterwinning uit de Doñana te legaliseren. Dat park
‘Vox stelt de boeren gerust door te zeggen dat innovatie en technologie zullen volstaan om de klimaatverandering aan te kunnen’
Annelies Broekman
Onderzoeker in Barcelona
is Unescowerelderfgoed en herbergt 360 vogelsoorten. Daarin komen lagunes, vaste zandduinen, bossen en moerassen samen.
‘De partij stelt de boeren en de toekomst van de landbouw gerust door te benadrukken dat innovatie en technologie voldoende zullen zijn om de klimaatverandering aan te kunnen’, zegt Broekman. Of die strategie ook haar vruchten zal afwerpen, zal blijken bij de regionale verkiezingen in Andalusië op 19 juni. In de laatste peilingen staat de extreemrechtse partij Vox op de derde plaats.
De centrumrechtse regiopresident Moreno zal dan moeten regeren met de weinig geliefde socialistische partij PSOE of met Vox. Indien het dat laatste wordt, is het de tweede keer dat de extreemrechtse partij in de regionale regering zit sinds 1975.