Verplicht een ouderschapsplan bij een scheiding

Pedagoog aan het Kenniscentrum gezinswetenschappen (Hogeschool Odisee). Auteur van

KINDERRECHTEN Ouders moeten samen met hun kinderen op papier zetten hoe ze voor hen zullen zorgen als ze scheiden, vindt Philippe Noens.

Elk jaar vindt in Nederland de Dag van de Scheiding plaats. Niet om te vieren dat steeds meer mensen uit elkaar gaan, maar om aandacht te vragen voor het belang van respectvol en doordacht scheiden, vooral bij ouders. Want als ouders scheiden, heeft dat een grote impact op kinderen. Kinderen zijn als sponzen. Ze willen en kunnen zich niet afsluiten voor hun uit elkaar vallende omgeving.

Gelukkig gaan veel scheidende ouders op een correcte manier uit elkaar en maken ze hun ouderschap voortaan deeltijds, gescheiden en in onderling overleg waar. Als kinderen ervaren dat ze bij beide ouders terechtkunnen, en dat hun ouders nog steeds goed overeenkomen, is dat al heel wat. Maar de transformatie naar gedeeld ouderschap kan ook moeilijkheden meebrengen. Niet iedereen wil contact met zijn ex, maar als ouder kun je er niet aan onderuit.

Laat kinderen meeschrijven Daarom moeten we het wetsvoorstel voor een verplicht ouderschapsplan onder het stof vandaan halen. Ouders moeten nu drie hoofdzaken in orde brengen wanneer ze scheiden met onderlinge toestemming: de gezagsregeling, de verblijfsregeling en de kostenregeling. Een ouderschapsplan is een vrijwillige uitbreiding op die onderlinge overeenkomst.

Zo’n plan is belangrijk, want het zoomt in op alle aspecten van het ouderschap: contacten met de grootouders, de hobby’s van het kind, zijn vriendenkring, zijn voorkeuren. Laten we wel wezen: weinig scheidingen zijn in het belang van kinderen, dus het is des te belangrijker om kinderen te laten ‘meeschrijven’ aan dit (toekomst)plan.

Allerlei kindgerichte instanties, onderzoekscentra en beleidsmakers hebben het idee van een verplicht ouderschapsplan de voorbije jaren gepromoot en verfijnd. Zo’n ouderschapsplan is geen wondermiddel tegen ruzies en conflicten tussen expartners, net zoals zo’n plan niet automatisch de drempel om te scheiden verhoogt. Een eenmalig, statisch ouderschapsplan houdt ook te weinig rekening met de kronkelende levensloop van kinderen en hun ouders. En of kinderen daadwerkelijk gehoord worden, is nog maar de vraag. Uit een nieuw rapport van het kinderrechtencommissariaat blijkt dat ze meer inspraak willen als hun ouders scheiden (DS 21 mei).

Een ouderschapsplan is dus niet zaligmakend, maar als scheidende ouders verplicht zijn om stil te staan bij hun ouderschap, zullen ze zich ook meer bewust zijn van de gevolgen van hun keuze(s) voor de kinderen.

Meer dan een engagement Elke kritische stem brengt ons dichter bij een oplossing. We hebben nood aan een ouderschapsplan waarin niet louter wordt gesproken over het kind, maar dat expliciet vertrekt vanuit zijn stem, vanuit zijn belangen. Een flexibel plan dat mee evolueert met de leeftijd, wensen en interesses van het opgroeiende kind.

Opgesteld door de ex-partners als het kan, geholpen door een bemiddelaar of andere professional als het moet. Een plan, kortom, dat meer is dan een moreel engagement onderschreven door enkele zelfbewuste ouders. Eerder is het een verplichte reflectie voor iedereen die kinderen heeft, maar een punt achter de relatie zet. Want liefde is een werkwoord, maar scheiden is dat ook.