Verworpenen der aarde

‘Hoe herken je een communist? Hij leest Marx en Lenin. Hoe herken je een anticommunist? Hij begrijpt Marx en Lenin.’ In Triangle of sadness van Ruben Östlund wordt de mop toegewezen aan de Amerikaanse president Ronald Reagan. Met die film gaat Östlund door op het satirische elan van The square, waarmee hij vijf jaar geleden de Gouden Palm won. Met elke film wordt hij nog explicieter in zijn antikapitalistische maatschappijkritiek. Hoe herken je een film van Ruben Östlund? Hij doceert Marx en Lenin.

Zozeer gaat hij op in zijn cursus dialectisch materialisme – inclusief bronvermelding – dat hij vergeet om van zijn ideeën ook een meeslepende film te maken, zoals hij destijds wel briljant deed met Turist. Gelukkig heeft Östlund nog altijd ideeën genoeg om je mee te prikkelen. De zaal bulderlachte tot het bittere eind.

The triangle of sadness

bestaat, zoals het driehoeken betaamt, uit drie delen. In het middelste deel gaan twee modellen, Carl en Yaya, als influencers mee op een luxecruise tussen de rijken der aarde. Niet zo vergezocht, want een schip moet zowat de archetypische metafoor zijn voor de klassenmaatschappij: op het zonnedek worden de obsceen rijken op hun wenken bediend door het boordpersoneel, terwijl onder aan de ladder de arbeiders slaven in de machinekamer. Ook een driehoek.

Misschien zijn dit geen tijden voor subtiliteit? De Roemeense regisseur Christian Mungiu serveert ook een staaltje maatschappijkritiek, nadat hij in 2007 de Gouden Palm won met

4 maanden, 3 weken & 2 dagen. In RMN geeft hij een MRI-scan van Roemenië. Hij toont hoe een afgelegen stadje ten prooi valt aan

Zozeer gaat Östlund op in zijn cursus dialectisch materialisme dat hij vergeet om van zijn ideeën een meeslepende film te maken

xenofobie wanneer de nabijgelegen fabriek gastarbeiders uit Sri Lanka moet gaan halen, omdat de Roemenen meer verdienen door zelf als gastarbeider in Duitsland te werken.

In de autobiografische film

Armageddon time toonde de Amerikaanse regisseur James Gray dan weer hoe de elite in Amerika zichzelf bedient. Gray werd door zijn ouders naar een school gestuurd die door de familie Trump werd gesponsord – Jessica Chastain duikt op als Donald Trumps zus Maryanne Trump, naast sterren als Anthony Hopkins, Anne Hathaway en Jeremy Strong. De film toont hoe in de jaren 80 al de kiem werd gelegd voor de Trumpjaren. En wie was er toen president? Ronald Reagan.

Kortom, op Top Gun: Maverick na is Cannes niet bepaald een reclamepaneel voor het kapitalisme. Wat ook niet zonder ironie is, als je even naar de jachten kijkt die er voor anker liggen. Ik zag

Triangle of sadness in een persvoorstelling, maar ik had er wat voor gegeven om te zien hoe ’s avonds bij de première al die mensen in hun galajurken en smokings toekeken hoe de rijken op het cruiseschip op den duur ronddreven in hun eigen kots. Als journalist ben je toch meer het boordpersoneel. Af en toe in de soep spuwen lucht al op.