‘Historisch’ klimaatpakket door Parlement in tweede zit
Zowel het Europees Parlement als de Europese Commissie schaart zich achter Fit for 55, een reeks ingrijpende klimaatwetten om broeikasgasemissies sneller te doen dalen. De bal ligt nu bij de lidstaten.
‘Chaos’ en ‘een fiasco’. De commentaren waren niet mals nadat een stemming in het Europees Parlement over Fit for 55 twee weken geleden in de soep was gedraaid. Maar bij de herkansing woensdag konden de parlementaire fracties alsnog tot overeenstemming komen en schaarde een meerderheid van het halfrond zich achter drie wetsvoorstellen die moeten helpen om de Europese broeikasgasemissies tegen 2030 met 55 procent te verminderen.
Centraal staat de hervorming en uitbreiding van het Europees emissiehandelsysteem (ETS). Het systeem waarbij stroomproducenten, luchtvaartmaatschappijen en grote industriële installaties over rechten moeten beschikken voor iedere ton CO2 die ze uitstoten, is al zeventien jaar een hoeksteen van het Europese klimaatbeleid, en maakt dat de EU een plafond kan zetten op de uitstoot van die sectoren. Bij de hervorming wil het Parlement, na de Commissie, het plafond verlagen, tot -63 procent in 2030. Dat gebeurt door emissierechten uit de handel te halen en de gratis rechten die sommige industrieën nog krijgen tegen 2032 uit te faseren.
Bovendien zal ook de scheepvaartsector voortaan onder het systeem vallen en wordt het voor de luchtvaart uitgebreid. Twee sectoren die lang de dans konden ontspringen, zegt milieukoepel Transport & Environment die over een ‘historische dag voor het Europese klimaatbeleid’ spreekt.
Grensheffing
Omdat ze minder gratis uitstootrechten zullen krijgen en meer moeten betalen voor emissies, vrezen Europese staal- en cementbedrijven voor oneerlijke concurrentie van producenten op andere continenten, waar er geen of amper uitstootnormen zijn.
Om hen te beschermen willen de Commissie en het Parlement een Europese heffing op koolstof invoeren – het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) – voor, bijvoorbeeld, Chinees staal dat in de EU zal worden verkocht. Die heffing moet volgens het nieuwe compromis vanaf 2027 geleidelijk aan worden ingevoerd, samen met de uitfasering van emissierechten onder het ETS.
In een eerste fase gaat het om staal-, cement-, aluminium-, meststoffen- en stroomproducenten, maar vanaf 2030 moet de heffing voor alle ETS-sectoren gelden. Mocht CBAM vertraging oplopen, wordt ook de uitfasering van emissierechten aangepast. ‘Eindelijk gaat de industrie betalen voor haar vervuiling, nadat we jarenlang miljarden aan cadeaus hebben uitgedeeld’, zegt Europarlementariër Sara Matthieu (Groen).
Burgers mee in bad
Behalve de hervorming en uitbreiding van het ETS, wil het Europees Parlement ook een tweede systeem van emissiehandel in de steigers zetten, waar vanaf 2029 gebouwen (vandaag goed voor 36 procent van de Europese CO2emissies) en transport (27 procent van de uitstoot) onder zullen vallen. ‘Als we onze klimaatambitie willen waarmaken, moeten die mee in bad’, zegt Kathleen Van Brempt, die voor Vooruit in het Parlement zetelt.
Cindy Franssen (CD&V)
Tegelijk leeft de vrees voor de impact op Europese huishoudens, die vandaag al met stijgende energieprijzen worden geconfronteerd. Om de kwetsbaarsten te beschermen tijdens die transitie wil het Parlement een deel van de opbrengsten van de emissiehandel in een sociaal fonds storten om te herverdelen. Het Parlement gaat ervan uit dat zo 44,5 miljard euro kan worden geïnvesteerd in onder meer isolatie van woningen en duurzaam transport. ‘Niet iedereen heeft de financiële slagkracht om daarin te investeren’, zegt Europarlementariër Cindy Franssen (CD&V). ‘Ons klimaatbeleid mag geen nieuwe kloof tussen bemiddeld en onbemiddeld slaan.’
‘Gebouwd op drijfzand’
Niet iedereen is overtuigd. ‘De financiering van dit fonds is gebouwd op drijfzand, want het rekent op de opbrengsten van een systeem waarvan de uitwerking nog onbekend is’, klinkt het bij de Europarlementariërs van de N-VA. Johan Van Overtveldt ziet ‘een zorgwekkend opbod aan klimaatdoelstellingen’. ‘Die torenhoge ambitie komt de burger straks tegen in de vorm van hogere lasten.’
Twee weken geleden schaarde het Parlement zich achter wetsvoorstellen om onder meer de verkoop van nieuwe wagens op fossiele brandstoffen te verbieden vanaf 2035 en de broeikasgasuitstoot van landgebruik te doen
dalen. Met de goedkeuring van de laatste drie voorstellen heeft het Europees Parlement nu zijn positie bepaald voor de verdere onderhandelingen over het Fit for 55pakket met de Commissie en de lidstaten.
Volgende week willen ook de Europese ministers van Klimaat hun positie afkloppen.
Korneel Delbeke
NOTERINGEN
PENSIOENSPAARFONDSEN
‘Ons klimaatbeleid mag geen nieuwe kloof tussen bemiddeld en onbemiddeld slaan’ Europarlementariër