Kun je van warme drankjes afkoelen op snikhete
‘De uitbater van mijn koffiebar denkt dat je op warme dagen evenzeer afkoelt van een warm drankje’, mailt collega-wetenschapsjournalist Senne Starckx. Zou het echt, of heeft de barista gewoon geen icetea op voorraad?
Het is contra-intuïtief, maar volgens Hein Daanen, hoogleraar inspanningsfysiologie van de Vrije Universiteit Amsterdam, heeft de barista een punt. ‘Met warme drank voeg je hitte aan je lichaam toe. Dat is in eerste instantie ongunstig. Maar je hersenen geven vrij snel het signaal af dat je meer moet gaan zweten. Door de extra zweetproductie koel je weer af. Je compenseert dus. Maar dat niet alleen, er is sprake van overcompensatie. Je lijf bereikt daardoor een lagere temperatuur dan voordat je het drankje naar binnen goot.’
Een Australische studie uit 2012 toonde dat mechanisme aan. Proefpersonen moesten 75 minuten fietsen op een hometrainer. Ze kregen water van ofwel 1.5˚C, 10˚C, 37˚C of 50˚C. Deelnemers die het heetste water dronken, warmden na verloop van tijd het minste op. Ze zweetten meer en konden hun overtollige lichaamswarmte dus makkelijker kwijt. Een belangrijke kanttekening: de luchtvochtigheid in het labo was erg laag. Zweet verdampte dus goed.
Bij een hoge luchtvochtigheid is de uitkomst anders. Zweet wil dan maar niet verdampen. Los van de vraag in hoeverre je afkoelt, is een zeiknat bezweet lichaam waarschijnlijk niet wat je in gedachten had als uitkomst van een verkwikkend drankje op een terrasje.
‘Maar in onze contreien is de lucht meestal droog genoeg’, stelt Daanen gerust. In vochtige tropische oorden zou hij voor een koud drankje opteren.
En ook als je intensief sport, is koud water het beste voor de hydratatie, meent de hoogleraar. ‘Atleten van duursporten drinken het beste ijsdrank om hun lichaam voor aanvang van de training af te koelen.’
Maar als je aan het chillen bent op het terras, als de lucht wat vochtig is, je niet van plan bent om intensief te gaan sporten en je ook geen zin hebt om flink te zweten, neem dan een lauw drankje. Het is misschien niet het antwoord waarop je hoopte, maar volgens Wouter van Marken Lichtenbelt, lichaamswarmte-expert aan de universiteit van Maastricht, is dat het meest effectief in zo’n situatie.
IJskoud water raadt Van Marken Lichtenbelt af. ‘Als je dat drinkt, koelt je hypothalamus af, het regelcentrum voor je warmtehuishouding. Die hersenstructuur zit vlak boven je gehemelte.’ Je hersenen ‘denken’ dan dat je lichaam afkoelt, en