Supreme Court legt bom onder strijd tegen wapens
Amerikaanse staten mogen het recht om in het openbaar gewapend rond te lopen niet beperken, zegt het Supreme Court. Een dreun voor wie hoopte op veiligere straten.
Meer dan een eeuw oud is de wet van de staat New York, die zegt dat wie een vergunning aanvraagt om een vuurwapen te dragen in het openbaar, daarvoor een ‘gegronde reden’ moet opgeven.
Net nu na de recentste bloedbaden in Buffalo en Uvalde een grote meerderheid van de Amerikanen om strengere wapenwetten vraagt, slaat het Supreme Court de tegenovergestelde weg in. Het Hof verklaart de wet van New York ongeldig, omdat die in strijd zou zijn met het Tweede Amendement bij de Grondwet: het recht op vrije wapendracht.
Het arrest treft niet alleen de burgers van New York. Zeven andere staten en Washington D.C. hebben gelijkaardige beperkingen die door dit arrest ongeldig worden. Het gaat om enkele van de volkrijkste staten van de VS, waaronder Californië en New Jersey. Zowat de helft van de Amerikanen wordt door dit arrest geraakt.
Zes tegen drie
De zaak werd aanhangig gemaakt door twee mannen die een boete hadden gekregen wegens het dragen van een vuurwapen in het openbaar. De zes conservatieve rechters gaven hen gelijk, de drie progressieve stemden tegen.
‘Het recht om wapens te dragen in het openbaar is geen tweederangsrecht, waarop andere regels gelden dan op andere grondrechten’, schreef rechter Clarence Thomas in zijn motivering. ‘Er bestaat geen ander grondrecht waarvoor je een bijzondere noodzaak moet aantonen.’
In een minderheidsopinie namens de drie progressieve rechters schreef Stephen G. Breyer dat in de VS sinds kort meer minderjarigen sterven door vuurwapens dan door verkeersongevallen. Volgens Breyer hebben staten wél het recht beperkingen op te leggen aan wie wapens mag kopen en dragen.
Civiele organisaties zoals de American Civil Liberties Union (ACLU) wogen op de beslissing. De ACLU legde een bundel met opinies van rechtsgeleerden voor, die beweren dat een al te ruime interpretatie van het Second Amendment het veilig uitoefenen van het First Amendment (vrije meningsuiting en vergadering) in het gevaar brengt – zeker in het huidige extreem vijandige politieke klimaat. Bovendien groeit de kans op geweld bij contact tussen politie en burgers aanzienlijk als agenten ervan kunnen uitgaan dat iedereen gewapend is.
Clarence Thomas
New York State Rifle & Pistol Association V Bruen is het eerste arrest van het Hooggerechtshof over wapendracht sinds 2010. Toen noemde het het een basisrecht om thuis wapens te bezitten.
Traditioneel velde het Hooggerechtshof zelden arresten die haaks op de publieke opinie stonden. Maar dat lijkt nu achterhaald. Het uitgelekte voorontwerp dat het recht op abortus na 49 jaar zou schrappen (die uitspraak kan ieder moment vallen) en deze bom onder alle inspanningen voor meer gun control, wijzen erop dat het huidige hof lak heeft aan de publieke opinie. Het – sinds drie benoemingen door Donald Trump – uitzonderlijk conservatieve hof lijkt een wenslijstje af te vinken.
Eric Adams, de burgemeester van New York, noemt de beslissing ontzet. Zijn hoofdcommissaris waarschuwde: ‘Er verandert niets: wie illegaal een wapen draagt in mijn stad, wordt gearresteerd.’
De verbijstering is wijdverspreid. Het Supreme Court wordt de jongste weken al zwaar beschermd, en dat zal nog meer nodig worden.
Wanhoop
Olie op het vuur is dat het arrest werd geschreven door rechter Thomas, die al jaren ijvert voor een onbeperkt recht op wapendracht. Thomas is erg omstreden. Zijn vrouw Ginni heeft nauwe banden met extreemrechts. Ze overlegde via e-mail en sms veelvuldig met het kleine kringetje van adviseurs bij de couppoging door Trump na de verkiezingen van 2020. Dat Thomas niettemin nog steeds in het Supreme Court zetelt, is voor velen een aanfluiting van de rechtsstaat. Eerstdaags keurt de Senaat vermoedelijk een nieuwe wet goed over enkele heel beperkte maatregelen tegen wapengeweld. Veel hebben die niet om het lijf, maar dat Republikeinen überhaupt met die ministapjes zouden instemmen, werd als symbolisch belangrijk gezien.
Dit arrest, dat veel grotere gevolgen heeft in de omgekeerde richting, doet dat optimisme echter omslaan in wanhoop.
Steven De Foer letteren
‘Het recht wapens te dragen is geen tweederangsrecht waaraan je extra voorwaarden mag koppelen’ Rechter Supreme Court