De puinhopen van de Brexit

Ze zijn nu soeverein, de Britten. Maar voor die ‘zege’ betalen ze wel een torenhoge prijs, schrijft Ruud Goossens. De Brexit is een fiasco geworden.

Jacob Rees-Mogg is een man met wie je niet snel medelijden krijgt. De steenrijke partijgenoot van Boris Johnson beschikt over een onwankelbaar zelfvertrouwen. Toch heeft hij het dezer dagen, als minister van ‘Brexit opportunities’, niet

altijd makkelijk. Precies zes jaar geleden, op 23 juni 2016, besliste het

Verenigd Koninkrijk om uit de Europese Unie te stappen. In het parlement probeerde Rees-Mogg deze week uit te leggen waarom hij dat nog altijd een goede zaak vindt. Hij verklaarde dat de Britten nu ontsnappen aan zeer kwalijke Europese regelgeving. Ze zijn, in tegenstelling tot het continent, niet verplicht … om alle telefoons van eenzelfde soort oplader te voorzien.

Rees-Mogg oogstte hoongelach. Dat soort ‘overwinningen’ staat ver af van de grote dromen waarmee de brexiteers ooit de wereld bestormden. Via handelsakkoorden met de rest van de planeet zouden ze van hun land weer een ‘mondiale speler’ maken. Zonder ‘Brusselse’ inmenging zouden de belastingen omlaag en de inkomens omhoog schieten. Alleen wil dat niet vlotten. Daarom worden de symbolische zakken leeggeschud. Rees-Mogg denkt eraan om het verbod op stofzuigers met een vermogen van meer dan 1.400 watt op te heffen. En hij overweegt schuimwijn in plastic flessen toe te laten, een idee waarvan niet meteen duidelijk is wat er zo Brits aan is.

Anderhalf jaar geleden, toen het VK uit de Europese eengemaakte markt stapte, sprak Johnson nog van ‘het begin van een nieuw tijdperk’. Hij zei dat er een ‘hoogproductieve economie van de toekomst’ zat aan te komen. Nu groeit ook in eigen rangen de twijfel. Hier en daar duiken er Conservatieven op die pleiten voor meer toenadering tot de EU. Toch blijft een andere vluchtweg populairder. Heel wat brexiteers zeggen dat de breuk met Europa niet radicaal genoeg was. Ze spreken van een ‘remainers’ Brexit’. Nigel Farage betoogt dat zijn land de bankiers in de City dringend moet bevrijden van beknellende regeltjes en dat het VK uit het Mensenrechtenhof in Straatsburg moet stappen. Pas dán zal het manna uit de hemel neerdalen.

De sovjet in Johnson

Dat soort redeneringen noopte de voormalige Britse EU-ambassadeur tot een puntige vergelijking. Volgens Ivan Rogers gedragen brexiteers als Johnson en Farage zich zoals de nomenklatoera in de voormalige Sovjet-Unie. De communistische partijbonzen wilden, geconfronteerd met de rampzalige economische prestaties van hun regime, ook nooit concluderen dat hun ideologie niet werkte. Ze zeiden dat die nog niet perfect was uitgevoerd. Dat klopte toen niet, net zoals het nu incorrect is. De afgelopen maanden verscheen er een stoet aan rapporten die de puinhopen van de Brexit in kaart brachten.

Want een slagveld is het. Doordat Johnson en co. voor een harde Brexit kozen, om zo soeverein mogelijk te kunnen beslissen, zetten ze zichzelf uit een eengemaakte markt van 500 miljoen burgers. Er kwam een handelsakkoord met de EU in de plaats, maar dat werpt tal van barrières op. Volgens het Centre for Economic Performance (van de London School of Economics) was er daardoor een ‘drastische terugval’ van de handelstransacties met de EU. Volgens de Oeso zal de Britse economie de komende jaren trager groeien dan die van alle andere grote geïndustrialiseerde landen, op Rusland na.

Die economie zit al in zwaar weer. Het Centre for European Reform, een Britse denktank, becijferde dat ze

5,2 procent kleiner is dan wanneer het VK in de EU was gebleven. Dat heeft onder meer te maken met stevig teruglopende investeringen. De Britten zitten, net als de rest van de wereld, met een inflatieprobleem. Maar ook dat is groter door het vertrek uit de EU. Het Britse pond herstelde nooit van de klap die hij vlak na het referendum kreeg. Dat maakt de import van goederen duurder. De voedselprijzen in het VK zijn, met dank aan de Brexit, nog 6 procent extra duurder.

Overal wachtrijen

Het kan nóg pijnlijker. Uit onderzoek blijkt dat vooral de regio’s die in 2016 het meest uitgesproken voor de Brexit kozen, zoals het noordoosten van

Engeland en de Midlands, nu de hoogste prijs betalen. De beste economische prestaties laat Noord-Ierland optekenen, de regio die nog altijd deel uitmaakt van de eengemaakte markt. Volgens een andere denktank, de

zullen de reële lonen tegen

2030 gemiddeld een klap van 1,8 procent hebben gekregen. Dat is goed voor 470 pond per jaar.

Deze week opende The New European met een bijtende frontpagina. De pro-Europese krant vroeg zich af welke voordelen de Brexit al heeft opgeleverd. Daaronder was de bladzijde wit. Verrassender was dat ook The Sunday Times, een krant van Rupert Murdoch, de vraag stelde waarom er niets meer werkt in ‘broken Britain’. In de Financial Times schreef voormalig Tory-minister het, als het de kans krijgt, vooral wil sleutelen aan het handelsakkoord met de EU. De partij wil de controles op Britse voeding aan de Europese grens versimpelen. Voor artiesten en atleten moet het eenvoudiger worden om naar het continent te reizen. Ongetwijfeld zal Labour ook inzetten op betere relaties met Frankrijk en Duitsland.

Dat zal ongetwijfeld helpen. Maar het zal niet volstaan voor de oplossing van wat volgens ex-Tory-minister Ken Clarke ‘de ergste economische crisis sinds 1979’ is. Het zijn kleine correcties die de explosie van het VK niet zullen tegenhouden. In Noord-Ierland krijgen ze, ook door de Brexit-tegenstellingen, geen regering meer gevormd. In Schotland denkt Nicola Sturgeon na over een tweede referendum. En ook in Wales zijn ze doodongelukkig. De fondsen voor achtergestelde gebieden vallen een stuk bescheidener uit nu ze niet meer uit Brussel, maar uit Londen komen.

In het VK van Johnson zie je wat de gevolgen zijn als een land onbezonnen de soevereine weg inslaat. Het dondert de afgrond in

Project Fear

Je zou je daar, als de toestand niet zo ernstig was, in kunnen verkneukelen. Tijdens de referendumcampagne in 2016 werd gewaarschuwd voor de rampspoed die de Britten over zich dreigden af te roepen. De brexiteers spraken van een ‘Project Fear’. Sommige voorspellingen waren inderdaad overdreven. Maar ten gronde kregen de remainers ondertussen gelijk. In het VK van Johnson zie je wat de gevolgen zijn als een land onbezonnen de soevereine weg inslaat. Dan dondert het de afgrond in.

Het onrechtvaardige is dat de kopstukken van de Brexit-campagne daar zelf nauwelijks last van hebben. ReesMogg kan wel wat verlies aan koopkracht overleven. Hij zei onlangs dat de Brexit voor hem altijd om ‘democratie’ heeft gedraaid. Voor die soevereine luchtspiegeling mocht een volk om de tuin geleid worden. Rees-Mogg zelf

ondervindt toch geen schade. Het is daarom dat de Britse journalist Simon Kuper figuren zoals hij – of Johnson –

‘niet serieus’ noemde. ‘Die mannen wisten: ook als de Brexit mislukt, ontspringt onze klasse de dans.’

Dat betekent niet dat de Britten tot het einde der tijden genaaid zijn. Uiteindelijk zal ook de Brexit-revolutie op zijn resultaten worden afgerekend. Maar het kan, net zoals met de SovjetUnie, wel een tijdje duren voor dat tot een U-bocht leidt.