Strijden tegen ‘jeder für sich’
Pierre Wunsch wordt niet betaald om ons de stuipen op het lijf te jagen. Als de gouverneur van de Nationale Bank spreekt over de waarschijnlijkheid van een recessie, houdt hij vanzelfsprekend de handrem op. Tussen de regels laat hij toch doorschemeren dat we er allicht niet aan zullen ontsnappen.
Met reden: energie-intensieve bedrijven kunnen niet anders dan hun productie te verlagen of ze te verplaatsen naar regio’s waar de gasprijs minder extreem is gestegen. Arbeidsintensieve bedrijven zien hun loonkosten drastisch oplopen en moeten overwegen hun loonlijst in te krimpen. Gelukkig zijn er nog steeds ondernemingen die op zoek blijven naar geschikte medewerkers. Dat houdt elkaar hopelijk in evenwicht. De oplopende inflatie, lang onderschat, duwt intussen de rente omhoog. Voor bedrijven die groei najagen met veel geleend geld is dat een forse domper.
De economische impact van de energieschok mag dan vooralsnog minder groot zijn dan in de jaren 70, het gehele plaatje oogt toch zorgwekkend. Zolang we in oorlogstijd leven en er, zoals deze week, ieder ogenblik verrassingen uit de lucht kunnen vallen, zal het vertrouwen van ondernemers en consumenten niet opveren.
Veel hangt in dat verband af van de mate waarin de overheden, op alle niveaus, erin slagen rust te brengen. Meer dan naar Vlaanderen of België kijken we daarvoor naar Europa. Niemand verwacht dat elke externe schok rimpelloos kan worden opgevangen met sloten geld. In de opeenvolgende crisissen van deze eeuw is dat telkens het antwoord geweest. Maar deze crisis gaat dieper en de munitie om ze tegen te gaan is schaarser. Dat doet de vraag naar de onderlinge solidariteit rijzen. En er is reden voor twijfel daarover.
De manier waarop Duitsland deze week een indrukwekkend steunpakket voor zijn eigen bedrijven en gezinnen goedkeurde en tegelijk de boot afhield voor een Europees plafond voor de gasprijzen, had wel een erg groot jeder für sich-gehalte. De Bondsrepubliek heeft nu eenmaal diepere zakken dan de andere lidstaten. Het heeft zijn gasreservoirs gevuld tegen de hoogste prijzen. Een instorting ervan is niet haar prioriteit.
Het toont aan hoe snel deze crisis kan gaan lijken op de bankencrisis. Ook die uitdaging was collectief, maar alle lidstaten gingen plots hun ‘eigen’ banken redden. Achteraf bleek dat niet altijd de beste strategie. Denk maar aan de worsteling tussen Nederland en België over de ‘beste brokken’ van Fortis en de manier waarop uiteindelijk Frankrijk met de buit ging lopen. De fouten van toen herhalen kan het vertrouwen in Europa ernstig schaden.
Duitsland heeft zijn reservoirs gevuld tegen de hoogste prijs, een instorting is geen prioriteit