Discussie over prijsplafond gas belandt op bord Charles Michel
In veel lidstaten groeit het ongenoegen over de Europese Commissie, die treuzelt met concrete voorstellen om de gasprijs te drukken en die vooral naar de Duitse kanselier Scholz lijkt te luisteren. Het kan vrijdag pittig worden op de top.
Eerst het goede nieuws. In drie weken tijd werden de ministers van Energie het eens over drie maatregelen. De lidstaten moeten tussen 1 december en 31 maart 5 procent elektriciteit besparen op piekmomenten, wanneer de gasprijs het duurst is. Er komt een heffing op de overwinsten van energiebedrijven die goedkope ‘groene elektriciteit’ produceren. En bedrijven die produceren met fossiele brandstoffen, zullen via een heffing een solidariteitsbijdrage moeten betalen op hun winsten van 2022 en/of 2023, als die meer dan 20 procent hoger liggen dan het gemiddelde sinds 2018.
De Commissie schatte drie weken geleden dat die laatste twee maatregelen 140 miljard euro in het laatje van de lidstaten kunnen brengen, die daarmee kwetsbare gezinnen en kmo’s kunnen bijspringen. Of dat bedrag overeind blijft, durfde Europees commissaris voor Energie Kadri Simson na afloop van de vergadering niet te bevestigen. Hoe beter de eerste maatregel werkt, hoe lager de inkomsten uit de twee overige zullen zijn.
De olifant in de kamer is en blijft de vraag hoe de EU het best ingrijpt in de gasmarkt om de elektriciteitsprijzen structureel naar beneden te krijgen. ‘Veel lidstaten zijn ernstig bezorgd over de opvolging van onze vorige vergadering’, zei de Tsjechische minister, Jozef Sikela.
Ze vinden met andere woorden dat de Commissie met de voeten sleept en te veel luistert naar de Duitse kanselier, Olaf Scholz.
Op de vraag van vijftien lidstaten (waaronder België en Italië) om een voorstel te produceren voor een prijsplafond op alle transacties, kwam de Commissie woensdag met een discussienota die vooral opsomde waarom dat een slechte piste is. Het kwam Commissievoorzitter Von der Leyen ’s avonds nog op pittige telefoons te staan van Alexander De Croo, zijn Griekse collega Kiriakos Mitsotakis en de Italiaanse ontslagnemende premier Mario Draghi.
Veel haalde dat niet uit. Kadri Simson blijft erbij dat het beter is om in te zetten op onderhandelingen met ‘betrouwbare’ leveranciers van gas dat via pijpleidingen wordt aangevoerd (Noorwegen en Algerije), zodat ze hun prijzen vrijwillig drukken. Hetzelfde wil ze doen voor lng-leveranciers, waar de globale concurrentie veel meer speelt. Het meest verregaand is het idee om tijdelijk de invloed van de hoge gasprijzen op de vorming van de elektriciteitsprijs te drukken.
Iets gelijkaardigs kondigde Olaf Scholz donderdagavond al aan. Hij wil daar 200 miljard voor uittrekken. De vijftien lidstaten zagen er een poging in om stokken in hun wielen te steken en een algemener prijsplafond af te blokken. ‘De energiecrisis vereist een Europees antwoord om de kosten voor gezinnen en bedrijven te verminderen. We kunnen geen verdeeldheid toelaten op basis van de ruimte die we hebben in onze nationale begrotingen’, zei Draghi. De Luxemburgse minister Claude Turmes waarschuwde voor een ‘waanzinnige race van sommige regeringen om de anderen weg te concurreren’.
De ministers van België, Italië, Polen, Griekenland, Frankrijk, Spanje, Duitsland en Nederland zullen in een ‘pilootgroep’ een compromis proberen uit te werken met maatregelen die de gasprijs drukken, de bevoorradingszekerheid niet in het gedrang brengen en de vraag naar gas niet doen stijgen. Zo’n voorstel zou dan zijn weg vinden in het actieplan dat de Commissie dinsdag of woensdag presenteert. Dat zou dan vrijdag belanden op het bord van Charles Michel, die dan een informele Europese top voorzit in Praag. Afgaande op de blijvende meningsverschillen zou de temperatuur in de Praagse Burcht wel eens aan de frisse kant kunnen zijn.
Bart Beirlant
De Luxemburgse minister Claude Turmes waarschuwde voor een ‘waanzinnige race van sommige regeringen om de anderen weg te concurreren’