‘Dit is niet wat de Vlaming verwacht van zijn politieke leiders’
‘Alles is uitgepraat, er werden ook excuses aangeboden.’ Ministerpresident Jan Jambon (N-VA) slaat de bladzijde om, na de crisis in de Vlaamse regering. Maar dat het geen fraai schouwspel was, daar kan hij niet omheen.
‘Deze crisis had ik niet zien komen.’ Een dag nadat minister-president Jan Jambon (N-VA) met enige vertraging zijn septemberverklaring heeft afgelegd, blikt hij terug op een ‘unieke’ crisis binnen de Vlaamse regering. ‘Ik wist wel dat de kinderbijslag de laatste knoop was die we zouden moeten doorhakken, maar dat het tot een echt blokkering zou leiden … Nee, dat had ik niet verwacht. Dat was echt niet leuk. Je slikt door en werkt verder.’
Misschien bent u te laat begonnen?
‘Ik weet niet wat men daarmee bedoelt. Had de regering eerder energiemaatregelen moeten aankondigen? Ik vind van niet. De federale regering onderhandelt over haar begroting in oktober, wij zijn al klaar eind september. Dan was het toch logisch om nog tien dagen te wachten, zodat we meteen wisten hoe we de maatregelen zouden financieren? Die tien dagen maken niet uit. Van de federale maatregelen is er ook nog geen enkele tot bij de mensen gekomen.’
‘Zijn we dan te laat met de begrotingsgesprekken begonnen? We pakken dat elk jaar op dezelfde manier aan. Technisch was alles rond, de politieke deliberatie kon volgen.’
Alleen liep het fout. Was er te veel bemoeienis van buitenaf?
‘Elke partij houdt contact met het moederhuis tijdens dergelijke onderhandelingen.’
U had niet de indruk dat bij CD&V de moeder gewoon mee aan tafel zat?
‘Ergens is dat logisch. Voor de collega’s Jo Brouns en Benjamin Dalle was het de eerste keer dat ze dergelijke onderhandelingen voerden, nadat Hilde Crevits ziek uitgevallen was. Jo is nog maar een paar maanden minister, Benjamin heeft die rol nog nooit gespeeld. Dat zij wat onzekerder waren – ik zeg dat niet negatief – en bijgevolg meer contact hielden met hun voorzitter, spreekt volgens mij vanzelf. Ik had niet de indruk dat ze niet mochten en niet konden.’
CD&V wilde wel een vette vis.
(lacht) ‘Tja, CD&V wilde niet een vette vis, ze willen één welbepaalde vette vis: de indexering van de kinderbijslag en alleen die. CD&V heeft nochtans al veel vette vissen binnengehaald. Neem welzijn: de budgetten stijgen deze regeerperiode met 600 miljoen euro, de cao voor het personeel na corona kost 577 miljoen. En nu nog eens 324 miljoen voor de kinderbijslag en de kinderopvang. Allemaal structurele maatregelen.’
Kortom, ze moeten nu ook niet overdrijven.
‘Daar gaat het niet om. De vraag was waar we de middelen het best konden inzetten. Gaan we ook de rijke gezinnen nog 8 euro kinderbijslag bijgeven, of focussen we beter op wie het meeste nood heeft aan steun? Ik denk dat we de juiste keuze hebben gemaakt. Jammer dat het drie dagen langer heeft moeten duren, maar het is gelukt.’
Omdat u CD&V-voorzitter Sammy Mahdi hebt afgedreigd: ik hou mijn septemberverklaring, met of zonder u.
‘Dat laatste klopt niet. We hadden al een begrotingstabel, de discussie ging nog over één lijntje daarin. Dat kon ik in een septemberverklaring vertellen, en eraan toevoegen dat er over het groeipakket nog discussie was. Het zou vervelend zijn geweest, maar bon, mijn ego is hier totaal ondergeschikt aan. Vlaanderen zou dan op zijn minst geweten hebben welke maatregelen in de pijplijn zaten.’
‘En wat dat afdreigen betreft: zo gaat dat niet. Die speculatie over wisselmeerderheden, in lopende zaken gaan … Dat was politieke sciencefiction. Ik had helemaal geen zin in een wisselmeerderheid of in een minderheidsregering waarbij we dossier per dossier aan het parlement zouden moeten voorleggen. Ik wilde wel uit de impasse. Dus heb ik woensdag een nieuw voorstel gedaan waardoor ze het oorspronkelijke voorstel van maandag toch hebben aanvaard (lacht). Is dat geen goede strategie?’
‘Budgettaire orthodoxie is een levensverzekering om een volgende crisis aan te kunnen. Daar maak ik een punt van eer van’
Is het niet logisch om de kinderbijslag aan de index te koppelen?
‘Zou het niet meer dan logisch zijn dat de wachtlijsten voor per
sonen met een handicap opgelost raken, dat er veel meer middelen naar onderwijs gaan, dat er in zorginstellingen wordt geïnvesteerd? De middelen zijn beperkt, je moet kiezen waarvoor je ze inzet.’
EndanwordtgeklaagddatdeN-VAalleenfocustophetevenwichtindebegroting.
‘Ik denk niet dat dit de laatste crisis zal zijn. Al sinds de bankencrisis gaan we van de ene crisis naar de andere. Straks hebben we ook nog middelen nodig om de volgende te bestrijden. Daarvoor moeten we nu een traject behouden dat ons naar een evenwicht leidt. Budgettaire orthodoxie is een levensverzekering om die volgende crisis aan te kunnen. Daar maak ik een punt van eer van. Er is een verschil met de federale regering, inderdaad. Als de put al zo diep is als bij de federale collega’s, maakt het al niet zoveel meer uit, zeker?’
WeciterenBrunoTobback(Vooruit):naaldiejarenVlaamseontvoogdingbeginthetVlaamsParlementopdeKamertelijken.
‘Elke democratie kent politieke tegenstellingen, dat zal zelfs in een onafhankelijk Vlaanderen niet anders zijn. Het gaat er niet om dat alle neuzen in dezelfde richting zullen staan, wel dat we volledig bevoegd zijn voor de domeinen waarop we onze problemen kunnen aanpakken. Geen enkele Vlaams-nationalist heeft ooit beweerd dat Vlaanderen geen politiek debat of crisissen meer zal kennen. Maar ik heb ook in de federale regering gezeten. De crisis die we nu hebben beleefd, deed zich daar drie, vier keer per legislatuur voor.’
BijCD&Vvalttehoren:ministerZuhalDemir(N-VA)kaptdeheletijdopdeBoerenbond.Zeprofileertzichtenkostevandecoalitiepartners.Nuwordtergewoonietsteruggezegd.
‘Ik weet niet of dat zo is. Zuhal heeft de gedrevenheid om dossiers op te lossen, en daarbij valt soms eens een overtogen woord. We moeten ook geen scorebord maken: deze heeft twee keer dat gezegd, dus ik mag dit zeggen. Zo werkt het niet.’
‘Tijdens die nacht onderhandelen zijn er natuurlijk wel wat harde woorden gevallen, maar we zijn professioneel genoeg om te bepalen wat we moeten onthouden en wat niet. Woensdag hebben we in de regering wel een louterend moment gehad, hebben we gepraat over hoe we nu verder functioneren. Ik had het gevoel dat er geen blijvende wonden zijn achtergebleven. Alles is uitgesproken, er zijn ook excuses geweest.’
Eenfraaischouwspelwashetniet.
‘De voorbije dagen hebben het wantrouwen bij de bevolking alleen maar aangewakkerd, dat besef ik. Dat is niet wat de Vlaming verwacht van zijn politieke leiders. We hebben deze crisis snel proberen op te lossen. Daarin zijn we geslaagd, maar het was veel beter niet gebeurd. Met een kleine aanpassing hadden we het akkoord dat nu voorligt ook maandag al kunnen sluiten. Alleen is die aanpassing maandag niet gevraagd.’
‘Ik maak me zorgen over de verruwing van de politieke zeden.
Open Facebook of Twitter maar eens. De bagger die daaruit komt ... Ik stel vast dat sommige mensen zich daarnaar beginnen te schikken. De manier waarop politici over elkaar spreken verruwt ook. Dat eindigt in één grote profileringsdrang. Hoe je die trend moet omkeren, weet ik ook niet.’
Dewinnaarszittenaandeuitersten.
‘Correct. Dit komt geen enkele bestuurspartij ten goede.’
Houdtueengevoelvanonmachtoveraandezecrisis?Ukuntdegevolgenbestrijden,maardeoorzakennietoplossen.
‘Ieder zijn bevoegdheden. De onze zijn hernieuwbare energie, renovatie, het ondersteunen van bedrijven en de welzijnssector. We doen daarin wat we kunnen, maar voor het echte probleem – de hoge gas- en elektriciteitsprijzen – hebben we Europa nodig. Het wordt tijd dat zij resultaten boeken.’
‘CD&V wilde één welbepaalde vette vis: de indexering van de kinderbijslag en alleen die. CD&V heeft nochtans al veel vette vissen binnengehaald
‘Het allerbelangrijkste is dat we de bevoorradingszekerheid deze winter garanderen. Als we met Europa de winter doorkomen – laat ons hopen dat in Duitsland de energieleveringen niet ontoereikend zijn – zal het wat de economische gevolgen betreft nogal meevallen. Lukt dat niet, dan zou de recessie zeer zwaar kunnen zijn.’
ZouhetmetHildeCrevitsaantafelandersgelopenzijn?
‘Op die vraag ga ik niet antwoorden. Dat zou deloyaal zijn tegenover haar collega’s. Die hebben echt mee naar oplossingen gezocht. En trouwens: dat is een hypothetische vraag. Hilde was er niet. Drie dagen later was het opgelost. Hilde heeft toen binnen CD&V mee naar een oplossing gezocht en gevonden.’
Uwoumisschienwelverdergaan,maardatmochtnietvanuwpartij.
‘Ik zit hier als minister-president, niet als de N-VA’er pur sang die ik ook ben. Ik moet een vergelijk maken, en daar ben ik in geslaagd, door CD&V tegemoet te komen met een indexering van 2 procent en een hogere sociale toeslag.’
Hooptuin2024uzelftekunnenopvolgen?
‘Ik wil er vooral voor zorgen dat de extremen in 2024 niet de bovenhand halen en we zo in een onbestuurbare situatie terechtkomen. Ik maak me daar zorgen over. Voor de rest ben ik een dienaar van het N-VA-programma. Het is aan mijn partij om te bepalen waar ze mij kunnen inzetten.’