‘Trussonomics’ stort Britse economie in ongeziene chaos

Met een ideologisch experiment heeft de nieuwe Britse regering het land in geen tijd in een financieel en economisch armageddon gestort. De blunderweek maakt de Britten boos, maar een bocht lijkt nog niet in zicht.

De minister van Financiën, Kwasi Kwarteng, had vorige week vrijdag maar 25 minuten nodig om de Britse munt met zijn begrotingsvoorstellen naar een historisch dieptepunt te praten. Het ging van kwaad naar erger toen het financiële plaatje Griekse en Italiaanse trekken kreeg. De Britse centrale bank moest ingrijpen om de markten te sussen. Zelfs het Internationaal Monetair Fonds (IMF) – dat al eens landen als Argentinië of Sri Lanka over de knie legt – kon het niet laten om te waarschuwen voor zoveel begrotingshocuspocus. En zo is de regering van Liz Truss er in nog geen vier weken in geslaagd om in een zware economische storm te belanden. Eentje die ze zelf in de wereld blies.

‘Ik heb nog nooit zo’n chaotische week meegemaakt’, zegt Tim Bale, professor politicologie aan de Queen Mary University of Londen, aan de telefoon vanuit de Britse hoofdstad. ‘Nog nooit schoot een regering zichzelf zo snel in de voet. Of in de kop, want daar lijkt het nog meer op.’ Even ter herinnering: als allereerste beleidsdaad kondigde Kwarteng voor 50 miljard euro belastingverlagingen aan, vooral in het voordeel van de rijkste Britten. Om het begrotingsgat op te vangen dat zo ontstaat, wil de Britse regering 450 miljard euro gaan lenen. Bankiersbonussen moeten niet langer aan de leiband.

Koor aan kritiek

Het koor aan kritiek was indrukwekkend. Volgens Tim Montgomerie, nochtans een conservatieve pen, maakt de regering-Truss een gigantisch laboratorium van het land door er haar libertaire economische ideologie op los te laten. Zelfs The Economist en de Financial Times, niet meteen linkse studentenbladen, waren vernietigend. ‘How not to run a country’ zette The Economist op zijn voorpagina, voorzien van een zinkend bootje met Truss en Kwarteng in. Dat Kwarteng ‘een nieuwe aanpak voor

een nieuw tijdperk aankondigde’? Dat klopt, schreef Martin Wolf van de FT. ‘Nieuw in de manier waarop gegokt wordt met de financiële stabiliteit van ons land.’ Elders in de Britse zakenkrant werd het land dan weer een ‘basket case’ genoemd, een hopeloos geval.

Maar de reactie die het meeste pijn deed, was die van de financiële markten. Als het Britse pond waarde verliest, wordt import duurder. Dat is pijnlijk op een moment dat gezinnen en bedrijven sowieso al worstelen met inflatie. Dat de Bank of England de rente wellicht forser moet optrekken, voelen miljoenen Britten meteen als ze hun – vaak variabele – woonkrediet moeten afbetalen. Ook de conservatieve kiezers.

De Franse topeconoom Olivier Blanchard, ooit hoofdeconoom van het IMF, deed er nog een schepje bovenop. ‘Wat een geluk dat het Verenigd Koninkrijk geen euroland is. We zouden oog in oog staan met een nieuwe eurocrisis.’

Iedereen wist waarvoor Truss stond. De belastingverlagingen, zelfs al waren ze ‘ongedekt’, konden toch geen verrassing zijn? Bale: ‘Dat klopt, maar vooral de schaal en de snelheid waren schrikken. Toen de Tories Truss met partijgenoot Rishi Sunak hoorden debatteren om het premierschap, dachten ze dat ze het voor de galerij deed. Ze is ideologischer dan gedacht.’

Zombierecepten

Dat verklaart de paniek op de markten. Of zoals Nobelprijswinnaar Paul Krugman deze week in zijn column in The New York Times schreef: de regering kookt met economische zombierecepten. ‘Ze zouden dood moeten zijn omdat ze niet werken en toch blijven ze rondspoken.’ De consensus is dat trussonomics op economisch drijfzand is gebouwd. De regeringTruss probeert trickle-down economics wanhopig te reanimeren, het afgeserveerde idee dat als de rijksten in je maatschappij het goed hebben, dat doorsijpelt naar de armen. Ze herhaalde deze week ook dat ‘er bewijs te over is dat hoge belastingen tot lagere groei leiden’. Volgens Krugman ‘dweept rechts graag met de legende van de heilige Reagan’, maar zijn er geen cijfers die bewijzen dat de belastingverlagingen van de gewezen Amerikaanse president deden wat ze beloofden.

Reagan = held

Geen industrieland in de wereld is vandaag economisch rechtser, was de conclusie van de Financial Times deze week. Truss en Kwarteng lijken starre ideologen, volgens The New Statesman gepokt en gemazeld in Amerikaanse libertaire kringen. Ze behoren minder tot de Margaret Thatcher-school dan vaak gedacht wordt. ‘Hun held is Reagan, alleen vergeten ze dat die kon doen wat hij deed dankzij de dollar. Het Britse pond is al lang geen sterke reservemunt meer’, zegt Bale. Londen werd deze week weggezet als een Caracas-on-Thames, maar de droom is duidelijk: Singapore-on-Thames. Het experiment zegt volgens Bale ook veel over de Britse politieke klasse en vooral dan over de conservatieven. Ze gokken met het geld van de Britten zonder zelf de gevolgen te voelen. Het is niet ‘na ons de zondvloed’, de zondvloed raakt hen gewoon niet. Het was ook dat punt dat het IMF maakte: de vrees voor meer ongelijkheid, beleid op maat van de rijken.

‘Nog nooit schoot een regering zichzelf zo snel in de voet. Of in de kop, want daar lijkt het nog meer op’ Tim Bale Politicoloog aan de Queen Mary University of Londen