Op zoek naar de heilige Gaal

Campert onderzoekt of het leven ook in het hiernamaals verrukkulluk is, Evenepoel fietst sneller dan zijn en ieders schaduw, en Pasveer debuteerde vorige week op zijn achtendertigste bij Oranje. 2022 zal de geschiedenis ingaan als Jaar van de Remco’s. De doelman gaat door het leven als Remko, met een k, maar dat deert niet.

Remko Pasveer is straks in Qatar 39 jaar. Hij zit in de selectie, heeft Louis van Gaal zich al laten ontvallen. Omdat hij in Polen en tegen België de nul hield, maar toch vooral omdat de baas van Oranje niet over een doelman van wereldklasse beschikt.

Zondagavond, na de zege tegen de Rode Duivels, werd de analisten op de Nederlandse publieke omroep gevraagd of Pasveer op het WK een basisplek moet krijgen. Presentator Tom Egbers vond duidelijk van wel, en Rafael van der Vaart surfte mee op dat gevoel: twee keer de nul, wat wil je meer, het is duidelijk wie straks in Qatar onder de lat moet. Pierre van Hooijdonk was sceptisch, had gezien wat wij allemaal zagen: Pasveer is een slimme keeper, dat zeker, kan bogen op tonnen ervaring, maar een topper is hij nooit geweest, en het lijf is intussen aan de aftakeling begonnen, de scharnieren schuren, echt fluks naar ballen duiken lukt niet meer.

Er is een precedent. Dino Zoff was aanvoerder van de Italianen die in 1982 tot hun eigen verbazing wereldkampioen werden. Hij wordt nog altijd gefêteerd om een cruciale redding op een kopstoot van Oscar, in de zotte wedstrijd tegen de Brazilianen. Die save was knap, zeker, maar een blik op de Italiaanse tegendoelpunten in dat toernooi leert dat de toen veertigjarige Zoff waarthe lijk een dino was, oud en versleten, een soort extra paal in doel, met een stijfheid in de lendenen die dodelijk is voor topsport.

Louis van Gaal heeft iets met keepers. Dat komt grotendeels omdat Frans Hoek, zijn beste vriend in de voetballerij, ook zijn keeperstrainer is. Hoek geeft Ted Talks waarin hij het consequent over ‘goalplayers’ heeft en weigert het woord ‘goalkeeper’ in de mond te nemen. In bepaalde kringen levert hem dat de toevoeging ‘Af’ bij zijn achternaam op.

Hoek ging mee met Van Gaal toen die in 1997 als gevierde Ajax-coach naar Barcelona trok. De eerste transfer van het duo was Ruud Hesp, doelman van godbetert Roda JC. Al snel ontdekte een snuggere Catalaan dat de naam van die lange slungel in vertaling jamón betekende. Bij Hesps eerste foutje schreven de kranten dat Don Louis betoeterd was om een stuk ham te importeren uit een land waar ze enkel iets van kaas kenden.

Van Gaal zelf zal het kampioenschap met AZ hoger inschatten, of de Europacup I met Ajax, de twee titels in Barcelona, Oranjes Braziliaanse brons, hij heeft keuze zat, maar een mondiale mywerd hij op 5 juli 2014. In de kwartfinale van het WK tussen Nederland en Costa Rica, wisselt hij in de 121 minuut zijn keeper: Jasper Cillessen eraf, Tim Krul erin. Die stopt twee strafschoppen, en bewijst het gelijk van zijn stoutmoedige coach.

Toen het vier dagen later in de halve finale tegen Argentinië opnieuw tot penalty’s kwam, had Van Gaal zijn drie wissels al opgebruikt. Dat Cillessen als een psychologisch wrak die strafschoppenreeks inging, is nagenoeg iedereen vergeten. Hij had in zijn carrière nog nooit een elfmeter gestopt, en deed dat ook in São Paulo niet. Argentinië ging naar de finale.

Acht jaar later oogt Cillessens strafschoppenrapport een stuk fraaier. Sinds het WK pakte hij tien op vierendertig penalty’s. Alleen werd hij bij Barcelona noch bij Valencia de onbetwiste nummer één. Met het oog op Qatar keerde hij deze zomer terug op het oude nest, in Nijmegen, bij NEC: in één wedstrijd daar krijgt hij meer werk dan Pasveer bij Ajax in een halfjaar.

Oranje heeft een penaltygoeroe gecontracteerd, een meneer met een volleybalverleden die Peter Murphy heet – een beetje onheilspellend toch, die van het principle én die van de wet in een naam vervat. Murphy wilde in de afgelopen interlandperiode een flink aantal doelmannen aan specifieke testen onderwerpen. Ook keepers die niet in de selectie zaten werden uitgenodigd, zoals Tim Krul, Van Gaals deus ex machina uit 2014. Krul stuurde zijn kat, zag de trip vanuit Norwich niet zitten, was van oordeel dat de bondscoach al wist dat hij wel eens een strafschop stopt.

Louis van Gaal kondigde de samenwerking met Murphy in geheel eigen stijl aan. In 2014 kon je strafschoppen nog overlaten aan ‘het oog van de meester’, zei hij, anno 2022 moet je er de wetenschap op loslaten. Dat doen coaches steeds vaker, een persconferentie opbouwen rond één zinnetje. Van Gaal had dat ‘oog van de meester’ ’s ochtends vast voor de badkamerspiegel geoefend. Ten huize Martinez, in Waterloo (ook onheilspellend) gaan de domotica spontaan in slaapstand als de bondscoach der Belgen voor de zoveelste keer het woordje ‘resilience’ repeteert.

Of hij zelf goed was in strafschoppen, wilde iemand weten. Jawel, pochte Van Gaal. Hij herinnerde zich haarscherp hoe hij een elfmeter voorbij Rinat Dasajev, de Russische keepertsaar uit de jaren tachtig, had gejaagd. Pal in de kruising, aldus Van Gaal, zichtbaar blij dat hij nog eens over zijn eigen voetbalexploten kon praten.

Archieven zijn tegenwoordig makkelijk te raadplegen, en dus deed iemand dat. Bleek dat Dasajev die strafschop van Van Gaal gewoon had gepakt. Maakt het iets uit? Louis van Gaal is, met al zijn gebreken, een geweldenaar. En die doen de waarheid soms geweld aan.

De wedstrijd was Spartak-Sparta, Moskou tegen Rotterdam. De Spartanen speelden in 1983 met shirtsponsor ‘Efteling’ op hun borst. Bijna veertig jaar later is de aanvoerder van toen, Louis van Gaal, klaar om Oranje nog een keer mee te nemen op de Droomvlucht.

In 2014 kon je strafschoppen nog overlaten aan ‘het oog van de meester’, zei Louis van Gaal, anno 2022 moet je er de wetenschap op loslaten

Filip Joos is voetbalcommentator voor de VRT en Play Sports. Zijn column verschijnt wekelijks op zaterdag.