Overdrijvingen
Belgische en Vlaamse politiek lijkt meer en meer op een catchwedstrijd, stelt politiek journalist Ivan De Vadder. Senaatsvoorzitster Stephanie D’Hose (Open VLD) vraagt zich af of het werkelijk nodig is om kiezers van andere partijen af te schilderen als idioten, en zelfs als volksverraders. En minister-president Jan Jambon ziet ook een verruwing in de politieke zeden, die culmineert in één grote profileringsdrang. Ondertussen vindt CD&V-voorzitter Sammy Mahdi politiek ‘een shitshow’, wil CD&V ‘de broek niet meer laten zakken’ en ‘krijgt hij het schijt’ van hoe de partij geportretteerd wordt. Het is duidelijk, de hyperbool is dé stijlfiguur van onze binnenlandse politiek. En hyperbolen zijn als elastieken, hoe harder je ze oprekt, hoe meer ze hun kwaliteit verliezen.
Of is de toestand nog kwalijker? Een paar maanden geleden betichtte NVA-voorzitter Bart De Wever minister Van der Straeten van ‘omkoping’ van Engie. Dat was deinosis. Bij die stijlfiguur stel je je tegenpartij zo ongunstig mogelijk voor, om boosheid en minachting op te wekken.
Internationaal is de toestand nog veel onrustwekkender. De uitspraken van de Amerikaanse ex-president Trump en de Braziliaanse (ex?)-president Bolsonaro over verkiezingsfraude hebben geen basis meer in de werkelijkheid. Deze deinosis is zo erg dat ze een eigen naam verdient als stijlfiguur, ik stel elesdeo voor, omdat de gebruikers ervan wel een trip lijken door te maken.
En de gevaarlijkste overdrijvingen hoorden we vorige vrijdag in de toespraak van president Poetin. Om de ‘westerse elites’ als de ultieme vijand voor te stellen, greep hij zo ver terug in de geschiedenis dat zijn arm ervan uit de kom moet zijn gevlogen. Genocide, koloniale politiek en de Opiumoorlogen, het vat voor Poetin nog steeds samen wat het Westen is. Tezelfdertijd worden kleine, hedendaagse discussies in de culture wars opgepompt tot de volledige marsrichting van het Westen, en de volledige ontmanteling van de traditionele geslachten en het ouderschap. Voor die stijlfiguur dacht ik aan de nieuwe naam homeopathos.
Je zorgt ervoor dat de werkelijkheid maar heel verdund aanwezig is in je bewering, dat maakt ze net krachtiger. De geflipte onredelijkheid van je bewering slaat je tegenstander uit het lood, maar 100 procent ontkennen kan hij ook niet.
Zo bekeken valt het niveau van het politieke debat nog mee in België en Vlaanderen. Mocht de homeopathos al volop in zwang zijn, had de discussie over de indexering van de kinderbijslag helemaal anders geklonken. Dan had minister-president Jambon Sammy Mahdi het volgende toegebeten: ‘De enige reden dat jullie de kinderbijslag voor iedereen willen indexeren, is om het geboortecijfer omhoog te trekken! “Gaat en vermenigvuldigt u” is altijd jullie motto geweest, als bijbelpartij! Waarom? Jullie willen kleine kruisvaardertjes kweken, waarmee jullie Jeruzalem kunnen gaan veroveren voor het Ware Geloof! Deus lo volt!’
OpenVLD-voorzitter Lachaert had er nog een homeopathos bovenop kunnen zwieren: ‘Jullie hebben met de christendemocraten de inflatie opzettelijk zo hoog opgestookt, met als enige bedoeling het kindergeld mee te kunnen laten stijgen! Op die manier maken jullie de werkgelegenheid kapot, zoals priester Daens met zijn strijd voor betere arbeidsvoorwaarden onze textielfabrieken heeft verplicht om naar China te delokaliseren!’
Waarop Mahdi schuimbekkend had kunnen repliceren tegen Lachaert en Jambon: ‘Jullie willen enkel een indexering van de kinderbijslag voor de lagere inkomens. De bedoeling is duidelijk. Jullie willen alleen het geboortecijfer van de armste gezinnen optrekken, zodat er een nieuwe generatie dienstmeiden, butlers en tuinknechten ontstaat voor de Fernand Hutsen van deze wereld. Dat soort mensen zoekt goedkope arbeidskrachten om dagelijks de zonnepanelen te poetsen, zodat de opbrengst gegarandeerd blijft!’
Nee, tot op heden zijn we relatief gespaard van de homeopathos. Hout vasthouden, met de klemkracht van een boa constrictor.
Homeopathos: je zorgt ervoor dat de werkelijkheid maar heel verdund aanwezig is in je bewering, dat maakt ze net krachtiger