‘De betogen van vader Le Pen over Joden zijn nu onaanvaardbaar’
Het Franse Front National ontstond vijftig jaar geleden, maar Rassemblement National, zoals de partij nu heet, viert niet van harte mee. Volgens onderzoeker Jean-Yves Camus wil ze de herinnering aan haar neofascistische wortels doen vergeten.
Het is feest op Montretout, het domein van de familie Le Pen. Vijftig jaar geleden hield vader Jean-Marie samen met een handvol gelijkgestemden het Front National boven de doopvont. In de tuinen van het familiedomein, met zicht op de Parijse skyline, organiseert vader Le Pen een tuinfeest om een halve eeuw FN te vieren. Van het huidige Rassemblement National zullen er echter niet velen het glas komen heffen. Zij houden hun eigen feest met als titel ‘De l’espoir au pouvoir’ en doen er alles aan om de geschiedenis van hun partij te vergeten. Jean-Yves Camus, expert van extreemrechts en voorzitter van l’Observatoire des radicalités politiques van de Fondation JeanJaurès, blikt terug op een halve eeuw FN en kijkt vooruit naar de toekomst van RN.
Is Rassemblement National vandaag dezelfde partij als het Front National 50 jaar geleden?
‘Ja en nee. Rassemblement National is de chronologische opvolger van het Front National. Het is geen afsplitsing of een nieuwe formatie, gewoon een nieuwe naam. Net als in Vlaanderen: is Vlaams Belang dezelfde partij als Vlaams Blok? De matrix is ongetwijfeld dezelfde. Toch is de smoel van RN niet dezelfde als die van FN in de beginjaren. Een politieke partij moet zich altijd aanpassen aan de tijd en aan de eisen van haar kiezers.’
‘Alle leiders van het FN uit 1972 – met uitzondering van JeanMarie Le Pen – zijn dood. JeanMarie Le Pen zelf speelt geen enkele rol meer in RN. De nieuwe garde, de generatie rond Europees Parlementslid Jordan Bardella,
zijn mensen die na 2010 bij de partij kwamen. Die zouden zich niet bij het FN van een halve eeuw geleden hebben aangesloten. De generatie van 1972 was nog erg op het verleden gericht. Kwesties als de Algerijnse oorlog staan ver af van de militanten van vandaag. Hetzelfde geldt voor de Tweede Wereldoorlog. Alle betogen van Jean-Marie Le Pen over de gaskamers, Joden of over de internationale scène, zijn vandaag onaanvaardbaar geworden. Ik zeg niet dat er onder de leden of kiezers van RN geen mensen meer zijn met klassieke en ouderwetse extreemrechtse motieven, maar zij vormen lang niet meer de meerderheid. En zeker de partijtop is van die ideeën afgestapt.’ ‘Het succes van FN in de jaren 80 en van RN vandaag steunen op die drie hoofdonderwerpen. Daarin blijft RN harder dan de klassieke conservatieve en liberale partijen. Vandaag kunnen we een vierde thema toevoegen, namelijk soevereiniteit. Jean-Marie Le Pen was ook al een “souverainiste”, maar de versterking van de Europese Unie en haar regelgeving hebben die reflex bij de partij versterkt. In Frankrijk
‘De komende vijf jaar zal het parlementaire werk van RN moeten aantonen of deze partij in staat is te regeren’
begon het Europese recht zich op te dringen aan het nationale recht door een besluit van de Raad van State in 1976. Dus bij de oprichting in 1972 bestond die kwestie nog niet. Het aantal Fransen dat vindt dat Europa zich te veel bemoeit, is al sinds de jaren 70 aan het stijgen. RN probeert dit nu te recupereren.’
‘Nog een belangrijk thema waarmee FN/RN het goed deed en doet: het kleine volk tegen de elite. Maar we hebben het niet over dezelfde elites. In 1972 was Georges Pompidou president. We zaten in het Gaullisme en in de jaren voor de oliecrisis van 1975. Die naoorlogse bloeiperiode staat in Frankrijk bekend als de “trente glorieuses”. Er was industriële groei, stijgende koopkracht en een open arbeidsmarkt. Vanaf de jaren 80 veranderden de omstandigheden en veranderden ook de elites. Bij de eerste verkiezingswinst van het FN in 1984, toen het tien afgevaardigden naar het Europees Parlement stuurde met 10 procent van de stemmen, maakte men zich in Frankrijk grote zorgen over het gemeenschappelijke programma van links (François Mitterrand was destijds president) met de Communistische Partij. Dat jaagde veel mensen de stuipen op het lijf. De huidige “elite” waartegen RN zich kant, is wat zij de globalisten noemen, niet meer de communisten.’
IshetelectoraatvanRNdeafgelopendecenniasterkveranderd?
‘RN blijft overwegend een partij van werkmensen. Dat is een electoraat dat links al heel lang verloren heeft. Het zijn de kleinkinderen van mensen die de geïndustrialiseerde gebieden hebben gekend waar werkgelegenheid was. Als je naar Le Nord, Pas-deCalais, de Somme of de Aisne gaat, kun je zien in welke mate de samenleving op die plaatsen is ontbonden. De werkgelegenheid is verdwenen met alles wat daarbij hoorde: de huisvesting die bij de baan hoorde, de sportvereni
ElectoraatvanFrontNational
gingen die rond de grote bedrijven waren samengesteld, de sociale voordelen die werknemers van die bedrijven genoten. Dat hele sociale weefsel is ingestort.’ ‘Ze winnen vooral stemmen van wie minder onderwijs genoten heeft. Dat zijn nu eenmaal degenen die het meest geconfronteerd worden met problemen van koopkracht, huisvesting en werkloosheid.’
WezieninheelEuropasteedsmeeruiterstrechtsepartijenaandemachtkomen.IsRNklaaromteregeren?EnwashetFNdat50jaargeleden?
‘Het FN van 50 jaar geleden was daar absoluut niet klaar voor. Ordre Nouveau, de (neofascistische) jongerenbeweging waaruit FN gegroeid is, was zich daarvan bewust en ging op zoek naar een figuur met parlementaire ervaring en visibiliteit om politiek te kunnen wegen. Die vonden ze in Jean-Marie Le Pen. Toch was de partij 50 jaar geleden, en zelfs 20 jaar geleden, absoluut niet klaar om te regeren. Toen JeanMarie Le Pen in 2002 de tweede ronde van de presidentsverkiezingen haalde, was dat tegen ieders verwachting in. Ook voor hemzelf kwam het als een complete verrassing. De komende vijf jaar zal het parlementaire werk van RN moeten aantonen of deze partij in staat is te regeren.’
LegtMarineLePendaaromnualhaargewichtindeschaal?
‘Precies. Daarom staat zij aan het hoofd van de parlementaire fractie in plaats van aan het hoofd van de partij. Ze beseft dat er in haar fractie mensen hun bekwaamheid moeten bewijzen om de Fransen te tonen dat RN klaar is om te regeren. Dat ze weten hoe ze een wetsvoorstel moeten opstellen en indienen, dat ze de interesse van parlementsleden van andere partijen kunnen wekken met hun amendementen of teksten. Ze moeten laten zien dat RN een competente partij is van capabele mensen. Je hebt maar twintig leden nodig om een regering te vormen, maar je moet wel twintig mensen vinden die in staat zijn naar een Europese top te gaan en met hun collega’s uit de buurlanden te praten over financiën, industrie, buitenlandse zaken en defensie. Vanuit dit oogpunt zal de presidentsverkiezing in 2027 veel interessanter worden voor RN dan die van 2022.’