De man die terroristen geen haat gunde
Vous n’aurez pas ma haine
Deze week komt bij ons in de cinemazalen. Het is de verfilming van het gelijknamige boek van Antoine Leiris, de Fransman die een pleidooi hield tegen haat nadat zijn vrouw was omgekomen bij de aanslag in de Bataclan.
‘Vous n’aurez pas ma haine.’ Zijn haat zouden ze niet krijgen, de terroristen die hem zijn vrouw Hélène hebben ontnomen. Antoine Leiris schreef de woorden op Facebook, amper een paar dagen na de aanslag in de Bataclan, waar Hélène om het leven kwam. Ze gingen de wereld rond. ‘Jullie willen dat ik bang ben, dat ik mijn medeburgers met argusogen bekijk, dat ik mijn vrijheid opoffer voor veiligheid. Perdu.’ Natuurlijk ging hij kapot van verdriet. Maar ‘ik ga jullie niet het cadeau doen dat ik
jullie haat. Dan zou ik meegaan in de onwetendheid die van jullie heeft gemaakt wat jullie zijn. (...) Ik heb trouwens geen tijd voor jullie, ik moet naar Melvil toe. Hij wordt net wakker van zijn dutje. Hij is amper 17 maanden oud. Hij gaat zijn vieruurtje eten, zoals alle andere dagen. En daarna gaan we spelen, zoals op alle andere dagen. En zijn hele leven gaat deze kleine jongen jullie het affront aandoen vrij en gelukkig te zijn.’
Zijn woorden maakten indruk. Leiris wou enige nuance brengen in het discours na de aanslagen, toen hij dingen hoorde als ‘we gaan alle baarden doden, want zij zijn slecht’. ‘Mijn woorden raakten mensen, omdat ze de gevoelens uitten van zij die dachten: we moeten blijven liefhebben, blijven leven, ons blijven verzetten. Zink niet weg in haat en verdriet.’
‘Schrijven was geen therapie, maar een onderbreking van het verdriet’
Barrière tegen de nieuwsstroom
Leiris was jarenlang cultuurjournalist bij de radio. Een dikke maand voor de aanslag stopte hij daar, want hij wou schrijver worden en eindelijk de roman afwerken waar hij al een tijd aan bezig was. Hij blokkeerde telkens, omdat hij naar eigen zeggen ‘geen zinnen kon schrijven die zouden kunnen tippen aan de grootmeesters’.
Een roman werd het niet. Wel het aangrijpende boek Mijn haat krijgen jullie niet, waarin hij de eerste twaalf dagen zonder Hélène beschrijft. Het gaat meer over liefde en over het afscheid van zijn geliefde, dan over terreur. ‘Het enige dat telt,’ schrijft hij, ‘is dat ze er niet meer is. De geweren, de kogels en het geweld zijn slechts het decor voor de scène die zich werkelijk afspeelt: haar afwezigheid.’
Schrijven hielp Leiris om een barrière op te bouwen tegen de voortdurende infostroom die uit de 24/7-nieuwszenders vloeide. ‘Schrijven was geen therapie, maar
Antoine Leiris
Schrijver
Het parcours van Vous n’aurez pas ma haine volgt nagenoeg dezelfde route als Mohamed El Bachiri’s Een jihad van liefde. De gelijkenis tussen het relaas van de Parisien en de Brusselaar is moeilijk te negeren. El Bachiri verloor zijn geliefde vrouw Loubna bij de aanslag op de metro in Brussel op 22 maart 2016. In het tv-programma De afspraak hield hij een beklijvend pleidooi voor empathie en menselijkheid, dezelfde vraag om verzoening als Leiris. Geen haine, maar een jihad van liefde dus.
Ook dat werd een boek (neergepend met David Van Reybrouck) en later een beklijvend toneelstuk. Een jihad van liefde is (nog) niet op het witte doek verschenen.
als we de Franse critici mogen geloven, is dat misschien zo slecht nog niet.