Wat is er mis met de Japanse Toren en het Chinees Paviljoen?
Het Museum voor Kunst en Geschiedenis overweegt om enkele van zijn locaties af te stoten. Het gaat onder meer om de Japanse Toren en het Chinees Paviljoen. Waarom staan die gebouwen al zo lang te verkommeren?
Eind 2013 gingen het Chinees Paviljoen en de Japanse Toren, samen de ‘Musea van het Verre Oosten’ op het koninklijk domein in Laken, dicht voor dringende werken. Omdat er porseleinen afdekpannen loskwamen van de buitenschil en erkers verzakten, kon de veiligheid van de bezoekers niet gegarandeerd worden. Bij de Regie der Gebouwen, de overheidsdienst die instaat voor het onderhoud, was toen te horen dat de herstelwerken ‘toch al snel enkele maanden’ konden duren.
Sindsdien zijn de twee gebouwen niet meer opengegaan – of toch niet voor publiek. Werkmannen hebben nog wel stutten aangebracht, houten panelen voor de ramen gemonteerd en gaten in het dak gedicht. Aan het Chinees Paviljoen liet de Regie der Gebouwen in 2021 nog aanvullende herstelwerken uitvoeren. Momenteel loopt een studie om het gebouw verder te restaureren, die werken zouden beginnen in 2024. Bij de Japanse Toren werd recent een studie uitgevoerd naar de vloerplaat, die te dun is. De versteviging is gepland voor eind dit jaar.
Meer geld nodig
Het verbaast dus dat de VRT met het nieuws kwam dat het Museum voor Kunst en Geschiedenis van de gebouwen af wil. ‘Worden de
Japanse Toren, het Chinees Paviljoen en de Hallepoort in Brussel binnenkort verkocht?’, vroeg de zender zich af, op basis van een interne directienota.
De nota is ons bekend, maar het woord ‘verkopen’ kwamen we er niet in tegen. Wel lezen we dat de federale regering eind 2021 al besliste om een uitbater te zoeken voor de gebouwen. ‘De bedoeling is een beheerder te vinden die bereid is om een deel van de investeringen op zich te nemen’, zei de Regie der Gebouwen daar begin dit jaar over aan de RTBF. Het voornemen om de gebouwen een andere invulling te geven, ging dus al even mee.
De vraag is echter waarom het zo godsgruwelijk lang duurt om de twee exotische monumenten te herstellen. Negen jaar leegstand is geen troef als je de privémarkt opzoekt. ‘We zijn afhankelijk van studies en openbare aanbestedingen’, zegt Johan Vanderborght, woordvoerder van de Regie der Gebouwen. ‘Bovendien zijn er andere prioriteiten die veel geld en tijd vragen. De nieuwe daken op de gebouwen van de Jubelparksite, hadden bijvoorbeeld voorrang. En in 2024-2025 komt er met de renovatie van de Musea voor Schone Kunsten nog een grote werf aan.’
En er is niet alleen geld nodig om te renoveren, maar ook voor werknemers. De directienota van het Museum voor Kunst en Geschiedenis ging in eerste instantie over de bezetting. ‘We hebben de voorbije tien jaar 25 procent van ons personeel verloren’, zegt interim-directeur Bruno Verbergt. ‘Dat is onhoudbaar. Meer budget voor aanwervingen komt er niet, dus we moeten zoeken naar andere manieren om de toekomst veilig te stellen. De federale overheid gaf aan dat ze kijkt naar externe concessiehouders. Voor mij is dat ook een optie voor de Hallepoort, onze kleinste én meest verlieslatende locatie.’ In 2019 bracht de ticketverkoop 64.000 euro op, maar gaf het museum 200.000 euro uit aan onthaal- en bewakingspersoneel.
Chinees restaurant?
Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed, Pascal Smet (Vooruit), bedankte er feestelijk voor de gebouwen door het Brussels Gewest te laten beheren. Wel vindt hij het jammer dat ze nog steeds ontoegankelijk zijn. Smet liet beide gebouwen eind 2019 beschermen.
Voor Smet hoeven het Chinees Paviljoen en de Japanse Toren zeker geen musea te blijven. Daarmee zit hij op dezelfde lijn als museumdirecteur Verbergt: ‘Privéspelers zouden interessante activiteiten kunnen organiseren in de gebouwen. In Antwerpen worden het Rockoxhuis en het Paleis op de Meir ook door private spelers geëxploiteerd. Bovendien is het Chinees Paviljoen ooit gebouwd als restaurant en was de Japanse Toren een representatieplek om
investeerders warm te maken voor investeringen in het Verre Oosten.’
Wie kan eigenlijk beslissen om de gebouwen af te stoten? Het museum in ieder geval niet. Bevoegd staatssecretaris voor wetenschapsbeleid Thomas Dermine (PS) zou een signaal kunnen geven dat het museum de gebouwen niet meer gebruikt. ‘Maar verkopen is nooit onze intentie geweest’,
‘We hebben in tien jaar 25 procent van ons personeel verloren. Dat is onhoudbaar’
Bruno Verbergt
Interim-directeur Museum voor Kunst en Geschiedenis
klinkt het op diens kabinet. Dermine zal een een-tweetje moeten opzetten met zijn collega Mathieu Michel (MR), die als staatssecretaris bevoegd is voor de Regie der
Gebouwen. ‘Als een andere invulling overwogen wordt, zullen we dat in overleg doen met de Koninklijke Schenking’, zegt zijn woordvoerder. Tenslotte liggen de Japanse Toren en het Chinees Paviljoen op het koninklijk domein.