‘Underdog’ Trump plaatst zijn partij voor een groot probleem
Tegen het advies van velen in wil Donald Trump toch weer president worden. De man in wie ook steeds meer Republikeinen hun geloof verloren hebben, wil ‘Amerika weer groot en glorieus maken’.
De magie ontbrak. Toen Donald Trump de zaal binnenkwam, klonk uit de luidsprekers bombastische muziek uit de musical Les misérables: ‘Do you hear the people sing? Singing a song of angry men?’ Maar nee, al wat te horen was, was een boze man die zijn eigen liedje zong. Zo omschreef commentator Dana Milbank van The Washington Post de bijeenkomst in Mar-a-Lago, waar Trump zijn kandidatuur voor het presidentschap in 2024 aankondigde.
Het was bovendien geen nieuw lied. Trumps woordvoerder, Jason Miller, had een op de toekomst gerichte speech van een goed halfuur beloofd. Het werd echter de gebruikelijke meanderende litanie: een mix van zelfmedelijden (‘ze proberen mij zwart te maken’), haat (‘de linkse waanzinnige Joe Biden die ons land ten gronde richt’), dezelfde remedies die hij al zeven jaar verkondigt (doodstraf voor drugdealers) en bizarre uitvallen (bijvoorbeeld tegen Angela Merkel, wier accent hij imiteerde). Het moest presidentieel klinken, maar het klonk als oude kost, en niet eens met Trumps gebruikelijke panache gebracht.
Zonder Ivanka
Vooral media van de Murdochgroep – die Trump groot maakten – laten hem vallen. De Wall Street Journal had het vooral over hoeveel moeilijker de strijd wordt dan in 2016 of zelfs 2020. De vroeger zo Trump-idolate New York Post had twee stukken bovenaan zijn site. Het grootste over hoe dochter Ivanka haar kat stuurde en ‘niets meer met politiek te maken wil hebben’, het tweede met als titel ‘Futloze Trump uitgelachen op Twitter’.
Het rechts-conservatieve National Review schreef in zijn editori(ex-)vrienden? ‘Om Voltaire te parafraseren nadat hij een orgie had bijgewoond: één keer is een experiment, twee keer zou pervers zijn.’ Volgens het blad is Trump ‘zwaar beschadigd door zijn verzet tegen de verkiezingsuitslag en zijn nederlagen’ en bovendien ‘monumentaal egoïstisch en moreel en electoraal afgeschreven’. Wie heeft er vijanden nodig, met zulke Trump mag dan populair blijven bij de populistische, meestal laagopgeleide Maga-stemmers, zijn concurrent Ron DeSantis is dat ook. Diverse peilingen tonen aan dat die laatste nu meer en vogue is. Volgens één peiling is DeSantis de voorkeurskandidaat van 42 procent van de Republikeinse kiezers, tegenover amper 35 procent die Trump voor het presidentschap willen zien gaan. Andere peilingen, besteld door de Republikeinse denktank Club for Growth, zeggen dat Trump in vier staten met vroege voorverkiezingen tot 26 procentpunten achterloopt op DeSantis.
Trump noemde zijn concurrent niet bij naam. Hij zei wel: ‘Het Witte Huis terugeisen is geen taak voor een conventionele politicus, maar voor een beweging.’ Het trumpisme is uitgegroeid tot een personencultus, met tientallen miljoeaal: nen aanhangers die haast dogmatisch achter hun redder blijven staan. ‘Dit wordt niet mijn campagne, maar de onze’, hield Trump hen voor. Maar zowat alle analisten – links én rechts – denken dat hij al te veel kiezers heeft afgestoten om noch een realistische kans op het presidentschap te maken. Er zijn nu drie soorten Republikeinen. Zij die vierkant achter Trump blijven staan, vormen vandaag nog zowat 40 procent van de partij. Zij die liever een andere kandidaat zouden zien, maar desnoods nog wel op hem zouden kúnnen stemmen, zowat 50 procent. Voor 10 procent heeft hij definitief afgedaan.
Dat maakt de man die nu drie verkiezingen op een rij (2018, 2020, 2022) verloor, zo goed als onverkiesbaar in 2024. Zelfs oude sympathisanten als opiniemaker Mark Thiessen en zijn laatste stafchef Mick Mulvaney raden het Trump nu expliciet af. ‘Anders zult u de geschiedenis ingaan als een loser’, waarschuwt Thiessen. ‘We zeggen het allemaal, maar wij tellen niet mee’, zegt Mulvaney.
Het kan Trump niet schelen. Hij wil, net zoals in 2016, weer als underdog vertrekken. Zijn campagneteam zou veel compacter worden, met oude getrouwen en de beste ingehuurde conservatieve strategen op de markt. Niet langer gecoördineerd vanuit Washington, maar vanuit Mar-a-Lago.
‘Zoals Voltaire zei over een orgie: één keer is een experiment, twee keer is pervers’ Editoriaal in Conservatief magazine
Waarom toch net nu?
Er rijzen veel vragen bij de timing van Trumps aankondiging, meer dan een jaar vóór de eerste voorverkiezingen. Trump tracht zo de groei van uitdagers zoals DeSantis – en andere kapers op de kust – af te blokken. Wellicht hoopt hij als officiële kandidaat zich ook beter te kunnen verdedigen als het gerecht doorbijt in de vele zwaarwichtige dossiers tegen hem. Als kandidaat kan hij makkelijker beweren dat hij een slachtoffer is van politieke spelletjes – al hoeft dat Justitie niet af te schrikken.
De Republikeinen worstelen nu volop met zichzelf. Er is een interne strijd uitgebroken tussen extremisten en meer gematigden over het leiderschap in het Congres. Dat dreigt zich te herhalen in de voorverkiezingen voor het presidentschap. Het nachtmerriescenario? Een bitse strijd tussen Trump en DeSantis of iemand anders. Als Trump die strijd verliest, lijkt het haast ondenkbaar dat hij zijn kiezers vraagt zich waardig achter zijn tegenstander te scharen. Dan is de kans veel groter dat hij als onafhankelijke meedoet aan de verkiezingen, en zo de rechtse stem in de VS in tweeën snijdt. Het is een doemscenario dat de Republikeinen absoluut willen vermijden, maar hoe?