‘Als je in Kiev de lift neemt, speel je Russische roulette’
De Russen bombarderen systematisch de energievoorzieningen in Oekraïne. ‘Je past je aan, twee maanden geleden had ik nooit gedacht dat ik in huis met een zaklamp op mijn hoofd zou rondlopen.’
‘Ik waarschuw je. Als je de lift neemt, speel je Russische roulette. Als de elektriciteit uitvalt, zit je vast’, zegt Daria Vilokova (28) en dus sjokt ze te voet naar haar woning zeven verdiepingen hoog in een appartementsblok in Kiev. Volgens het schema op de app van de stad zou straks, om 18 uur ’s avonds, de stroom uitvallen. ‘Maar tegenwoordig klopt die planning niet meer, nu kun je elk moment zonder elektriciteit vallen.’ Sinds de Russische raketten het systematisch op de Oekraïense krachtcentrales en energievoorzieningen gemunt hebben, moet de overheid bijzonder karig zijn met de stroomvoorziening. Ze sluit de stroom dagelijks geduplat. rende enkele uren af, wijk per wijk, blok per blok. Gemiddeld heeft Vilokova acht uur per dag geen elektriciteit.
Vilokova is assistent-professor Internationale relaties aan de universiteit in Kiev. Zelfs om online te doceren, moet ze naar het universiteitsgebouw. Thuis kan ze zonder elektriciteit niet op het internet, want de servers liggen dan Haar universiteit heeft, net als de ziekenhuizen, permanent stroom. Maar dan nog kan ze één op drie à vier studenten niet bereiken, omdat zij – ergens in Oekraïne – op dat moment geen elektriciteit hebben.
Dronkaards en drugsverslaafden
Vanaf 16 uur in de namiddag is Kiev donker. Statige monumenten, zoals het beeld ‘Moederland’ dat vanop een berg op de rivier Dnjepr uitkijkt, verdwijnen aan de donkere hemel. De enorme blauw-gele vlag die de Oekraïners overdag al van ver kunnen zien, is vanaf de schemeravond onzichtbaar. Vanop de heuvel zie je de stroom witte lichten van de auto’s die de stad inrijden. De straatverlichting is uitgeschakeld. De appartementsgebouwen aan de horizon zijn veranderd in zwarte blokken met hier en daar een
Pakken gedroogde soep, extra dikke slaapzakken en thermodekens: het gezin Vilokova heeft alles ingeslagen om enkele dagen totale duisternis te overleven
puntje licht. Op de historische Andriivski-helling stappen de voorbijgangers voorzichtig over de natte, hobbelige stenen. Vanuit de verte zie je alleen hun benen, die door het lampje van hun gsm worden verlicht. Wiebelende lichtjes die op de kasseien schijnen, tonen de weg. ‘Dit is een heel nieuw straatbeeld’, zegt Vilokova. ‘Ook het geluid van de generatoren is nieuw.’
Ze vindt het niet zo prettig om ’s avonds door de donkere straten te dwalen. ‘Ik zie sinds het uitbreken van de oorlog meer dronkaards en drugsverslaafden op straat. Die vallen mij niet lastig, maar ze maken er de sfeer in de donkere straten niet beter op.’ Het leven wordt ingewikkeld zonder stroom: de geldautomaten functioneren niet meer, taxi’s van Uber zijn niet te bereiken, Whatsapp is dood, het internet ligt plat.
De uitbaatster van het kleine koffiekraam in de wijk was te laat om een generator te kopen. De dame maakt nu filterkoffie en thee die ze uren in thermosflessen warm kan houden. Haar koffie is een flauw afkooksel van de lekkere koffie die je overal in Kiev op straat kunt kopen, maar à la guerre comme à la guerre. Mensen blijven bij haar een bakje troost halen.
Lege ijskast
Het is nu bijzonder moeilijk om aan generatoren en powerbanks te geraken. De vraag is te groot, de voorraden zijn op. Vilokova en haar man hebben zich op tijd op de stroomonderbrekingen ingesteld. Op Facebook vonden ze talloze tips om een stedelijke blackout te overleven.
Met een grote powerbank in de woonkamer kunnen ze in de donkere uren hun gsm’s en computers gedurende enkele uren blijven gebruiken. De ijskast is zo goed als leeg, want niemand kan voorspellen hoelang je zonder stroom zult vallen. Koken gebeurt op gas. ‘Gelukkig, want veel vrienden hebben een elektrisch fornuis en die kunnen nu vaak niet meer koken’, zegt Vilokova. Maar ook voor haar is het niet evident. Vorige week heeft ze de hele keuken vol rijst gekieperd, omdat ze er met de povere hoofdlamp, iets wat doorgewinterde kampeerders altijd bij zich hebben, toch in geslaagd was om de pot te missen.
Rond 18 uur wordt het pikkedonker. Vilokova en haar man dwalen met zaklampen op het hoofd door hun woning. Nog altijd drukken ze op de lichtschakelaar als ze de badkamer binnengaan. ‘We leren het niet af’, lacht
‘Een black-out in de zomer is te overleven, maar in de koude winter?’ Daria Vilokova (28) Inwoonster Kiev
ze. Wat doe je op zo’n avond waarin je niet verder ziet dan de zaklamp op je hoofd schijnt? ‘Wij gaan vroeg naar bed’, antwoordt Vilokova.
Alles went
‘Het is ongelooflijk hoe flexibel je blijkt te zijn’, vult haar man aan. ‘Een maand geleden zou ik nooit geloofd hebben dat de mensen in de stad ’s avonds achter het licht van hun gsm zouden aanlopen, en dat wij ons huis zouden volstouwen met spullen om te overleven. Maar alles went.’
In de hoek van de keuken staat een enorme voorraad water, zo’n 120 liter. In een andere hoek liggen gasflesjes waarmee ze op een kampeervuurtje een provisoire maaltijd in elkaar kunnen steken. Pakken gedroogde soep en proteïnerepen, extra dikke slaapzakken en thermodekens: het gezin heeft alles ingeslagen om gedurende enkele dagen een totale black-out te overleven. De geruchten zijn ongunstig. De netwerkbeheerder zou gezegd hebben dat er nog maar enkele gerichte aanslagen van de Russen nodig zijn om de hoofdstad lam te leggen. ‘Ik vermoed dat ik het een dag of vier zonder elektriciteit of communicatiemiddelen kan volhouden, maar daarna wil ik waarschijnlijk de stad uit’, zegt Vilokova. Ze vertelt hoe zij en haar man in gedachten de kaart van Oekraïne bestudeerden op zoek naar een plek waar ze naartoe konden trekken. Maar ze kwamen tot de conclusie dat ze nergens van de problemen gespaard zouden blijven.
Sinds gisteren is het kouder en natter. De winter komt eraan. Vilokova is er niet gerust in. ‘Een black-out in de zomer is te overleven, maar in de koude winter?’