‘Alleen onderdak volstaat niet’
‘“Plek vrij” klinkt mooi, maar onderdak alleen volstaat niet’, zegt Rose-Marie Simoens (76). Toen de toenmalige staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V) bij het begin van de oorlog de solidariteitscampagne #plekvrij lanceerde, twijfelden Simoens en haar echtgenoot Alex Degroote niet lang om hun huis open te stellen voor Oekraïners op de vlucht. Amper twee dagen nadat ze hun zoon over hun plan hadden ingelicht, belde die met de vraag of ze een gezin konden opvangen. ‘Een goede vriend van hem had al een familie in huis genomen. Een vriendin van hen was onderweg. Twee dagen later was ze bij ons.’
Sinds maart bevindt het gezin, een alleenstaande moeder met twee kinderen, zich onder de vleugels van Simoens, in de Antwerpse wijk Zurenborg. ‘Het zou gek zijn om het niet te doen. We hebben een hele verdieping met twee mooie slaapkamers, een badkamer en een keukentje ter beschikking. Aan privacy geen gebrek.’ Dat het gezin afzonderlijk kan wonen, impliceert niet dat ze ook zelfstandig leven, zegt Simoens. ‘Die mensen komen in een compleet andere wereld terecht en weten nergens van. Banale dingen waarbij je zelf niet meer stilstaat, worden plots een struikelblok. Boodschappen doen, naar het OCMW gaan, een bankrekening openen en een verzekering in orde maken. In het begin is dat echt ingrijpend. We hebben dat onderschat.’
De gebrekkige overheidscommunicatie doet de solidariteit afbrokkelen, vindt Simoens. ‘Eerlijk gezegd had ik meer ondersteuning verwacht van de stad. We hebben veel dingen zelf moeten uitzoeken. Hoeveel huur mag je bijvoorbeeld vragen? Wij maken toch ook kosten.’ Dat de Oekraiense nieuwkomers meteen aanspraak konden maken op een leefloon en een groeipakket, vindt Simoens redelijk, al begrijpt ze begrijpt dat dat sommigen tegen de borst stuit. ‘Ik heb mijn gasten van bij het begin geholpen om te krijgen waar ze recht op hebben, omdat ik het hen echt gun. Maar tegelijk zijn er veel Belgen die het óók moeilijk hebben. Daar mogen we als samenleving niet blind voor zijn.’
De sleutel tot comfortabel samenleven? Open communiceren, over taalbarrières heen. ‘Wij hebben altijd onze grenzen gesteld. Dat schept duidelijkheid voor beide partijen. Ondanks de initiële hordes heeft Simoens zich haar engagement nog niet beklaagd. ‘Omdat we zien hoeveel verschil het maakt. Die mensen willen zo graag vooruit in het leven. In die zin prijs ik me gelukkig met onze gasten. Niemand wil in zo’n situatie zitten. Maar ik merk aan alles dat ze zo weinig mogelijk afhankelijk willen zijn. Ze zijn erg erkentelijk. Zo kwam de moeder eens een stapel pannenkoeken brengen toen ik ziek was. Die
kleine gebaren blijven je bij.’