Verbod op hoofddoek valt wel mee in de praktijk
In het gemeenschapsonderwijs zijn levensbeschouwelijke tekens verboden, maar binnen de scholen komt daar kritiek op. De directeurs vragen een open debat.
‘Ja, we hebben het gevoel dat we talent mislopen. En velen vinden het problematisch dat we geen weerspiegeling van de maatschappij zijn. Maar nu is het standpunt van het GO! zo scherpgesteld, dat we zelfs niet durven te discussiëren. Op het terrein hebben we nochtans een genuanceerde blik.’
Terwijl afgevaardigd bestuurder Koen Pelleriaux het algemene verbod op levensbeschouwelijke kentekens verdedigt, blijken de meningen binnen het gemeenschapsonderwijs verdeeld. De Standaard belde de afgelopen dagen met twaalf directeurs en coördinerende directeurs uit het GO!, verspreid over Vlaanderen. Niemand wou met zijn of haar naam in de krant. Een iemand had het over ‘een soort omerta’, een andere zegt dat het voelt ‘als voor je beurt spreken’.
Verschillende directeurs staan volledig achter het standpunt van het GO!. Ze benadrukken dat een algemeen verbod het voordeel van de duidelijkheid heeft en rust brengt op school. Sommigen zeggen ‘oprecht niet te weten wat ze moeten denken’ of ‘hebben geen zin in een discussie’. Een laatste groep staat niet achter het huidige standpunt. ‘Ik zal het verbod nooit publiek verdedigen, omdat ik er als mens gewoon niet achter sta’, zegt een directeur. Een andere noemt het ‘volledig achterhaald’. Een derde zegt: ‘We moeten de afspraken volgen. En dat doen we. Ook al heb ik als directeur veel minder moeite met het toelaten van symbolen.’
Iemand ziet het begrip voor het standpunt ook binnen zijn team afbrokkelen. ‘Meer en meer leerkrachten en begeleiders vinden het moeilijk om iets te vragen aan de leerlingen waar ze zelf niet achter staan.’
Uitzonderingen
Sommige scholen geven toe dat ze de richtlijn niet strikt opvolgen. ‘Dat een moslima haar hoofddoek mag aanhouden tijdens de islamles, maar niet voor andere vakken? Dat is absurd. Natuurlijk mag zij haar hoofddoek altijd dragen’, zegt iemand. Een andere toegift is om de hoofddoek toe te laten op activiteiten buiten de school. Ook voor ex-leerlingen van de school die stage lopen mag er soms net iets meer, getuigt iemand.
Anderen lijken nog verder te gaan. ‘Bij ons op school kan het en ik heb er persoonlijk ook geen probleem mee’, zegt een directeur van een kleinere school. ‘Ja, er zijn regels van hogerhand, maar wij moeten de problemen wel oplossen. Mijn standpunt is: laat de beslissing over aan het bestuur van de school en laat ons over fundamentelere discussies praten.’
Verschillende directeurs benadrukken dat het probleem dat de afgelopen dagen naar voren kwam, een blinde vlek is voor de top van het GO!. ‘Natuurlijk krijgen we zelden de vraag om een hoofddoek te mogen aandoen. Iedereen weet dat er een algemeen verbod is. Maar om vanuit het GO! te zeggen dat er geen probleem is, getuigt van weinig voeling met de realiteit.’
De directeurs die bedenkingen
‘Ja, er zijn regels van hogerhand, maar wij moeten wel de problemen oplossen’ Directeur GO!-school
hebben, benadrukken dat hun kritiek niet betekent dat ze direct alles zouden toelaten. ‘Maar vandaag is een gesprek niet mogelijk. We zijn bereid het debat genuanceerd aan te gaan, maar vandaag is het o zo stil in het GO!’, zegt een directeur. ‘Eigenlijk ben ik heel benieuwd om eens te experimenteren’, vertelt een andere directeur. ‘Voor leerlingen ben ik terughoudend, maar personeelsmatig zie ik weinig pro
In Nederland zijn hoofddoeken wel toegelaten op school.
NADIA GEERTS
Essayiste en militant feministe Nadia Geerts (52) was twintig jaar lang zelf leerkracht in het secundair onderwijs en nam geen blad voor de mond over de hoofddoek: ‘Eerst vond ik dat iedereen vrij moest kunnen kiezen, maar daarna zag ik in dat sommige jonge meisjes beschermd moeten worden tegen de hoofddoek’, zegt ze. Geerts liet haar stem ook horen in het publieke debat. Nadat ze doodsbedreigingen begon te krijgen vanwege haar standpunten over radicalisering, stopte ze in 2021. ‘Ik vind het steeds moeilijker om daarover te praten zonder uitgemaakt te worden voor racist of islamofoob. Het debat is echt verhard’, zegt ze.
Watvindtuvanhetverbodophetdragenvanhoofddoekenvoordeklas?
‘Het is essentieel dat leraren hun religieuze of politieke overtuigingen niet uiten tegenover hun leerlingen. Een leraar staat niet voor de klas om te zeggen wat hij of zij persoonlijk denkt of gelooft. Een leerkracht is er om de leerlingen de ruimte te geven om een eigen mening te vormen. Dat kan alleen als die het gevoel hebben dat ze in een veilige en vrije omgeving zitten. Dat geldt overigens des te meer voor moslimleerlingen. Een gesluierde leerkracht zou aan moslima’s de boodschap kunnen overbrengen wat de “juiste” kledingvoorschriften zijn. Dat is volstrekt onaanvaardbaar.’
Eenstagiairev erteldeindezekrantdathetdragenvaneenhoofddoekhaarmaniervanlesgevennietbeïnvloedt.
‘Hoe kun je beweren dat je je overtuigingen niet meeneemt naar de klas als die op je hoofd staan? Dat is vreemd. Leerlingen lopen op die leeftijd een te groot risico om onder druk gezet te worden. Die druk kan een school alleen wegnemen door te zeggen dat religieuze voorschriften niet welkom zijn.’
Lerareninopleidingmeteenhoofddoekkunnengeenstageplaatsvindenofmakenhunstudienietaf.Isdatnietjammer,gezienhetlerarentekort?
‘Wie een bepaalde functie wil uitoefenen, moet de verplichtingen die eraan verbonden zijn aanvaarden. Niemand dwingt deze vrouwen om lerares te worden. Wie dat wil, moet de
regels aanvaarden.’
Isdatgeendiscriminatie?
‘Natuurlijk niet. De neutraliteitsregel op sommige scholen wordt aan iedereen op die school opgelegd. Sommige moslima’s hebben moeite om die regel na te leven. Vergeleken met katholieken, joden, boeddhisten of atheïsten trekken moslima’s zich dat meer aan. Maar dat betekent niet dat zij gediscrimineerd worden. Wat wel discriminerend is, is de fundamentalistische interpretatie van de islam waarbij de hoofddoek verplicht wordt. Het is tegen deze redenering dat de vrouwen in opstand moeten komen. Niet tegen de regels die
iedereen neutraliteit opleggen.’
Komtdeneutraliteitinhetonderwijsvolgensuinhetgedrang,nuersteedsmeerprostemmentehorenzijn?
‘De neutraliteit wordt bedreigd. Daarom blijft het verbod op religieuze symbolen in het onderwijs onmisbaar. Net omdat we de leerlingen de grootst mogelijke vrijheid kunnen garanderen door neutraal te blijven.’