Na de raket voelt geen enkele dorpeling zich veilig
In Przewodow ‘doen ze hun uiterste best om het gewone leven te hernemen’ na de raketinslag op dinsdag. Maar de dood van twee inwoners onderstreept hoe dicht de oorlog langs het Poolse grensdorpje scheert.
Dinsdagnamiddag, voor het eerst sinds hij naar het kleine Poolse grensdorp Przewodow verhuisd is, droeg priester Bogdan Wazny de mis op voor een lege kerk. Nog geen uur voordien had een raket van
Russische makelij die kwam aanvliegen uit het Oekraïense luchtruim, twee van zijn parochianen gedood. Het ontplofte tuig sloeg de illusie aan diggelen dat geografie en internationaal recht de dorpelingen wel zouden beschermen.
Over de grens
‘De fysieke grens scheidde ons ook
mentaal af van de oorlog. Die indruk hadden we toch’, zegt Wazny de dag nadat de raket is ingeslagen. ‘We voelden het gevaar niet.’
Vandaag houden angst, ontzetting en die plotse toestroom van politie en leger de gelovigen thuis, terwijl het nieuws over hun persoonlijke tragedie de wereld rondgaat, gelinkt aan een geopolitieke crisis.
De nachtmerrie waarvoor Kiev en zijn bondgenoten al maanden waarschuwden, is werkelijkheid geworden: de oorlog in
Oekraïne kwam de landsgrenzen overgewaaid en had dit slaperige gehucht, zo’n zes kilometer van de grens, internationaal onder de aandacht gebracht.
‘We hadden het er weleens over, maar we zagen het nooit als een ernstige bedreiging’, zei Justine Mazurek, die hier 71 jaren geleden geboren werd. ‘Natuurlijk was ik me bewust van de oorlog, maar ik had nog nooit een ontploffing gehoord.’
Een dag later zegt ze dat ze nog altijd niet kan bevatten dat twee mannen die ze goed kende, door een raket gedood werden. ‘Mensen zijn bang, maar ze hebben nog niet de tijd gehad om met elkaar te praten, om het te verwerken.’
Luttele uren na de inslag deelden de Amerikaanse president Joe Biden en de leiders van Polen mee dat ze ervan uitgingen dat de raket, weliswaar van Russische makelij, uit zelfverdediging door Oekraïne was afgevuurd. Het temperde de angst voor een escalatie, maar het nam niets weg van de pijn in Przewodow.
Veiligheid boven alles
In het kleine dorp kent iedereen de slachtoffers. Officieel telt het 900 inwoners, maar slechts 600 mensen wonen er daadwerkelijk – zoals elders in Oost-Polen trokken heel wat jonge bewoners er weg.
‘We kwamen elkaar voortdurend tegen, en nu zijn ze er niet meer’, zegt Mazurek na de mis waar Wazny gebeden heeft voor de slachtoffers – vaders en devote kerkgangers die het leven lieten in een werkplaats waar graan gesorteerd wordt. Een van hen was gehuwd met een vrouw die op de school werkt. Van de ene dag op de andere moest directeur Ewa Byra overschakelen van de
Politieagenten onderzoeken het gebied rond de impactzone.
begeleiding van 71 leerlingen naar psychologische bijstand voor een getraumatiseerde schoolgemeenschap.
‘Na 24 februari (toen Rusland Oekraïne binnenviel, red.) slaagden we er hier in het hoofd koel te houden, ook al zijn we buren van de oorlog’, zegt Byra. ‘De emoties
gingen liggen en we konden ermee om. Maar wat dinsdag gebeurd is, woelt alles weer naar boven.’
In de centrale hal van de school hangt een poster, ‘Veiligheid boven alles’. Toen de raket insloeg, was de poort al gesloten. Maar de dag erna bleef de klassen leeg,
omdat ouders hun kinderen niet naar school durfden te sturen. Die ligt op nauwelijks een paar honderd meter van de bomkrater. ‘Het was nog te pril. De ervaring komt bij iedereen hard binnen’, zegt Byra.
Ze is al begonnen contacten te leggen tussen kinderen en hun ouders met psychologen en experten in traumaverwerking, die uit grotere steden in de regio zijn overgekomen. ‘De psychologische hulp is vandaag gestart’, zegt ze, verwijzend naar een online vergadering waarin mensen de eerste steun kregen.
Byra verwacht dat de gemeenschap hier niet snel van zal herstellen. Het besef is er nu: de oorlog is de grens overgestoken en dat kan zomaar opnieuw gebeuren. ‘We doen ons uiterste best om ons normaal leven te hernemen. Hoe de kinderen zich voelen, is onze prioriteit.’
Plots moet ze ook gastvrouw spelen voor journalisten, die deel uitmaken van een massale instroom in het dorp. Op de landwegen wemelt het ook van de legervoertuigen en politiewagens. Rond de inslagzone is een grote perimeter afgezet, zodat onderzoekers kunnen uitdokteren wat er juist gebeurd is.
‘Helaas zal Przewodow vanaf nu herinnerd worden om deze tragische gebeurtenis’, zegt Byra. ‘We hadden liever gehad dat ons dorp anoniem gebleven was en dat de twee inwoners nog in leven waren.’
‘We hadden het weleens over het conflict, maar we zagen het nooit als een ernstige bedreiging’ Justine Mazurek (71) InwoonstervanPrzewodow