Kosten drukken is de nieuwe realiteit

Bedrijven stellen volop hun budgetten op voor komend jaar. Dat wordt deze keer een erg lastige oefening. Ze komen uit een periode waarin ze vooral kampten met een tekort aan arbeidskrachten. Extralegale voordelen werden in de strijd gegooid om talent aan te trekken en te houden. De energieschok en de hoge inflatie, waardoor de komende drie jaar de lonen wellicht met 20 procent zullen stijgen, leidden tot een noodzakelijke bijsturing. Kosten wegsnijden zonder in het vlees te snijden, is als uitdaging helemaal terug. Het is voor veel ondernemingen jaren geleden dat ze die kunst nog moesten volbrengen.

De huidige crisis komt bij bedrijven en sectoren erg verschillend aan, zei Koen Dejonckheere, ceo van het investeringsfonds Gimv, gisteren. Voor hen die de flink gestegen kosten vlot kunnen doorrekenen en tegen een hoge vraag aankijken, is het feest. Denk bijvoorbeeld aan al wie energieoplossingen aanbiedt. Wie zuinige en milieuvriendelijke energiesystemen bouwt en/of installeert, komt handen tekort. ‘Misschien kunnen zij rekruteren bij bedrijven die handen te veel hebben’, zegt Dejonckheere.

Gimv-ceo Koen Dejonckheere hoopt dat de recessie, meer nog dan de stijgende rente, de inflatie kan milderen

Kleine toeleveranciers van de autosector en van de supermarktsector hebben het veel moeilijker. Supermarkten worden geconfronteerd met een zuinigere consument, waardoor hun omzet onder druk staat; ondertussen stijgen hun kosten fors door aflopende vaste energiecontracten en de automatische loonindexering. Toch hebben heel wat retailers, die aanvankelijk prijsstijgingen afblokten, in een tweede onderhandelingsronde toegevingen gedaan.

Dalende grondstoffenprijzen, zoals de prijs van tarwe die opnieuw normalere proporties aanneemt, en gedaalde containerprijzen helpen eveneens. Voor nog andere bedrijven (denk aan de energie-intensieve garenproducenten) blijft het goedkoper om een afgewerkt product in Turkije of India te kopen in plaats van het hier te produceren. Verschillende producenten hebben hier hun fabriek gesloten.

De grote vraag is wat komend jaar brengt. De Gimv denkt dat het lot van de bedrijven in 2023 in handen ligt van de consument. Koopt die straks opnieuw een auto of gaat hij opnieuw bouwen of renoveren? Veel zal afhangen van hoe de consument de economie inschat. Als bedrijven overgaan tot herstructureringen en zelfs sluitingen, zullen consumenten beginnen te vrezen voor hun job. En dat zal onvermijdelijk op de vraag wegen. Ook de evolutie van de inflatie en de energiekosten blijven een factor. Dejonckheere hoopt dat de recessie, meer nog dan de stijgende rente, de inflatie kan milderen.

Een andere vraag is of de massa van 41.000 werknemers die nu al in een regime zitten van tijdelijke werkloosheid, straks hun job opnieuw kunnen opnemen of in een volgende fase weggesaneerd worden.

Voorlopig staat de consument op de rem. Essentiële producten houden zich goed, maar impulsaankopen staan onder forse spanning. Ondernemers durven maar enkele maanden vooruit te kijken. 2023 wordt een jaar waar budgetten op maandelijkse basis kritisch gevolgd zullen worden.

In ‘De Grote Markt’ duikt de economieredactie dagelijks in een opmerkelijke beweging in de economische wereld.