Jaareinde vol hete hangijzers voor Vivaldi
De Vivaldi-regering staat voor turbulente weken. De begrotingscijfers en asielopvang kraken, terwijl dringende hervormingen zich opdringen.
Eerst de begroting: na de cijferdans van de voorbije dagen komt de Europese Commissie vandaag met haar oordeel. Morgen volgt een toelichting in het parlement; van een vuurdoop voor staatssecretaris Alexia Bertrand (Open VLD) gesproken. De kans dat ons land een bolwassing krijgt, is niet gering. Covid, de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis hebben alle Europese begrotingen zwaar onder druk gezet. Voor die uitgaven zal Europa ons land geen standje geven – ze niet doen was geen optie. Mogelijk komen er wel opmerkingen over de vorm. Maatregelen als de energiekorting tot maart en de uitzonderlijke lastenverlaging voor bedrijven duwen de cijfers diep in het rood, terwijl er vragen te stellen zijn over de efficiëntie en de gerichtheid van die maatregelen.
Waar de Commissie zich meer druk om maakt, valt te horen, zijn de oplopende uitgaven voor de ambtenarensalarissen door de automatische indexering, en de almaar stijgende sociale uitgaven door de vergrijzing en de hogere minimumpensioenen. Daar wees ook econoom Willem Sas onlangs op, in een interview met De Standaard. ‘De Europese Commissie plaatst ons in haar Fiscal Sustainability Report al jaren bij de landen met een hoog risico. Dat komt door de vergrijzing, die structurele uitgaven vergt. Deze regering heeft het minimumpensioen en de lonen in de zorg opgetrokken. Dat zijn verdedigbare ingrepen, maar het zijn ook meer structurele uitgaven waar geen financiering tegenover staat.’
En dan is er de vraag hoe Europa naar de kosten voor de btw-verlaging kijkt. Krijgt gewezen staatssecretaris Eva De Bleeker (Open VLD) gelijk van Europa? Als dat blijkt, kan de vraag gesteld worden waarom ze dan moest vertrekken.
Betaalbare pensioenen
Over de pensioenen gesproken: voor het einde van dit jaar moet de regering tot een akkoord komen over de tweede ronde van de pensioenhervorming. Ook dat belooft lastig te worden. Na de verhoging van de minimumpensioenen naar 1.680 euro netto (op 1 januari 2024) bereikte Vivaldi in de zomer een akkoord over een tweede luik. De deal bevat drie onderdelen: een bonus voor wie doorwerkt na de leeftijd voor vervroegd pensioen, een voorwaarde van 5.000 gewerkte dagen vooraleer iemand toegang krijgt tot het minimumpensioen en een hoger pensioen voor wie de zorg voor het gezin
met deeltijds werk.
Het akkoord moest budgetneutraal blijven, maar het Kenniscentrum voor de Pensioenen berekende dat de pensioenbonus (2 euro per extra gewerkte dag) in 2040 800 miljoen euro extra kost. Bovendien krikt de maatregel de werkzaamheidsgraad nauwelijks op. De werkvoorwaarde van 5.000 dagen levert tegen 2040 een besparing van amper 25 miljoen euro op. Minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) zal dus moeten bijsturen. Al nuanceerde ze een en ander in de bevoegde kamercommissie. ‘De impact op het budget is zo goed als neutraal’, besloot ze.
Een ander heet hangijzer is de loondiscussie. De Centrale Raad voor het Bedrijfsleven ziet geen enkele marge voor loonsverhogingen. Daar gingen de vakbonden in de Groep van 10 niet mee akkoord, waardoor het dossier bij De Croo en co. terechtkwam. PS-vicecombineerde premier en minister van Werk Pierre-Yves Dermagne staat onder druk van zijn achterban om een wonder te verrichten. Toch beseft hij dat de loonmarge nul procent zal zijn. ‘Daar is geen ontsnappen aan’, is te horen in zijn entourage. Daarom wordt gewerkt aan een systeem om toch ‘iets’ mogelijk te maken in bedrijven die het goed doen – de consumptiecheque van vorig jaar dient als voorbeeld. Omdat de Welvaartsenveloppe aan dit dossier gekoppeld is, wil men vaart maken. Vrijdag bleek het water tussen socialisten en groenen enerzijds en liberalen anderzijds nog te diep.
Asielcrisis
CD&V-vicepremier Vincent Van Peteghem komt voorts tegen begin december met zijn eerste fase van een fiscale hervorming om de koopkracht te verhogen, werken meer te belonen en de belastingvrije som op te trekken. Open VLD wil daar een hervorming van de belastingschijven aan koppelen, zodat hoge lonen pas later in de hoogste belastingschijf van 50 procent terechtkomen. Van Peteghem en de socialisten willen vooral de middenklasse laten profiteren.
In de achtergrond sluimert de asielcrisis. Terwijl het kwik ’s nachts onder nul duikt, slapen er asielzoekers en Oekraïense vluchtelingen op straat. Elke maand vragen ongeveer 4.000 mensen asiel aan en ook vanuit Oekraïne wordt nog veel extra volk verwacht.
Van Peteghem en de socialisten willen vooral de middenklasse laten profiteren van de fiscale hervorming