Herfstbladeren hebben hun nut: meer en meer gemeenten laten ze liggen
Almaar meer gemeenten laten herfstbladeren ongemoeid. Na de #maaimeiniet-lente kiezen ze voor een #laatzeliggen-herfst. Is de tijd van strakke gazons en lawaaierige bladblazers voorbij?
Veel steden, zoals Oostende, Gent, Leuven en Brussel, kiezen deze herfst voor een #laatzeliggen-beleid. Herfstbladeren worden niet afgevoerd, maar blijven waar mogelijk gewoon liggen. ‘Tussen struiken, onder bomen, in parken… We laten de bladeren rustig verteren’, zegt Astrid De Bruycker (Vooruit), Gentse schepen bevoegd voor openbaar groen.
Ook in Leuven blijven bladeren liggen, onder andere op begraafplaatsen, in parken en bermen. Schepen Lalynn Wadera (Vooruit): ‘Verzamelde bladeren composteren we, of gebruiken we om buurtmoestuintjes te bemesten. Parken spic en span onderhouden is passé.’
Fiets- en voetpaden worden om veiligheidsredenen wél vrijgehouden, en zowel in Gent, Brussel als Leuven geldt een veeg-voor-je-eigen-stoep-regel.
Kikkers en wormen
Waarom zouden we dorre bladeren laten liggen? ‘Een bladerdek isoleert planten tegen de vrieskou en is een thuishaven voor kleine dieren zoals eekhoorns, kikkers en wormen’, zegt Greet Cleppe van de groendienst in Aalter. ‘De dorre bladeren verrijken ook de bodem: vocht wordt langer vastgehouden, waardoor je in de zomer kunt besparen op sproeien. Op termijn versterkt dat de bodemstructuur.
Ten slotte is het zonder bladblaasterreur een stuk rustiger.’
De #laatzeliggen-campagne werd gelanceerd door Louis De Jaeger in 2019. ‘Bomen laten bladeren vallen met een reden: de grond voeden’, zegt hij. ‘We willen te vaak tussenkomen in natuurlijke processen. Het doel van #laatzeliggen is dus om meer met en minder tegen de natuur te werken. Een deel daarvan is de natuurlijke cyclus van de boom respecteren.’
‘We zijn in zekere zin vervreemd van de natuurlijke gang van zaken’, zegt De Jaeger. ‘Ik begon de campagne vanuit een duidelijke frustratie – waarom zou zo’n rijkdom weggeblazen en afgevoerd worden? Sommige landen zouden letterlijk betalen voor onze blaadjes om hun arme grond te bemesten.’
Intussen zijn ongeveer vijftig Vlaamse gemeenten op de kar gesprongen. Maar er is nog werk aan de winkel, zegt De Jaeger. ‘Ik verwijs graag naar een studie uit Perth, Australië. Daar werden twee wijken onderzocht, de ene puur ecologisch en dus “wild”, de andere kortgemaaid en schoongeblazen. Als respondenten verhuisden van de ene wijk naar de andere, pasten zij hun tuinierstijl heel snel aan. De mens is een kuddedier. Als de clan afgelikte voortuinen heeft, gaat de mens bladblazen, want dat zal dan wel de bedoeling zijn, zeker? Daarom is het belangrijk om mensen op de hoogte te brengen en ze elkaar te laten inspireren.’
Bruine laag versterken
Onder andere Sint-Pieters-Woluwe (Brussel) zoekt manieren om de #laatzeliggen-mentaliteit nog wat verder te drijven. De gemeente neemt deel aan ‘Projet carbone’, een project dat zoekt naar nieuwe manieren om groenafval te benutten. De klemtoon ligt op lokale verwerking. In plaats van dode bladeren naar externe composteringscentra te brengen, experimenteert Woluwe met mulchen, een techniek om de bodem te bemesten met tuinresten. Als dat succesvol blijkt, hoopt de gemeente om zo een lokaal-circulair systeem te ontwikkelen met de herfstbladeren, en tegelijkertijd de bodemkwaliteit te verbeteren, stelt schepen Caroline Lhoir (Ecolo).
Leuven en Woluwe zetten actief in op composteren. Ook Gent voert bladeren die uit noodzaak geruimd worden, integraal naar een composteringscentrum. Zijn die dorre bladeren dan nuttig in een composthoop? ‘Jazeker’, zegt Koen Willekens van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (Ilvo). ‘Compost heeft een groene en een bruine laag. Dorre bladeren behoren tot de bruine laag – ze zijn droog en koolstofrijk. De groene laag bevat meer vocht, stikstof en nutriënten. De lagen werken samen in het composteerproces, dorre bladeren zijn dus meer dan welkom om de bruine laag te versterken.’
Maar wat met de zompige, uiteengereten bladeren op de pechstrook of langs de expresweg? ‘Die zijn te vervuild om te composteren, daarom worden ze verbrand’, zegt Camilla Pilotto van Net Brussel. Dat zegt ook Jan Verheyen, woordvoerder van Ovam. ‘Bladeren die vermengd zijn met zwerfvuil, plastic en peuken kunnen niet gecomposteerd worden. Ze worden als restafval beschouwd en verbrand.’
‘Projet carbone’ onderzoekt of dat anders kan, door de verontreiniging in die bladeren te meten en zo te bepalen of er toch geen mogelijkheid is tot compostering.
‘Verzamelde bladeren composteren we of gebruiken we om buurtmoestuintjes te bemesten’
Leuvense schepen