Von der Leyen en haar Oekraïense luchtkastelen

Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen kondigt grootse plannen aan voor Oekraïne. Ze zegt dat de EU Russische oorlogsmisdadigers via een Speciaal Tribunaal zal laten berechten en maakt zich sterk dat de bevroren miljarden van de Russische Centrale Bank en de oligarchen na de oorlog gebruikt zullen worden voor de wederopbouw van Oekraïne.

Op het eerste gezicht lijkt dat een mooie boodschap van hoop. En van eenvoud. Want met de 319 miljard euro aan gesanctioneerde Russische fondsen kom je al een heel eind om de geschatte 350 miljard aan Oekraïense verwoestingen te herstellen.

Von der Leyens verblijdende boodschap was amper uitgesproken toen bronnen binnen de Commissie de verwachtingen begonnen te temperen. Plotseling luidde het dat ‘beide dossiers bijzonder complex’ zijn. De toelichting van experts bracht ontnuchtering. Russische oorlogsmisdadigers voor een tribunaal dagen, kan voorlopig alleen via het Internationaal Strafhof, maar daarvoor heb je toestemming nodig van de VN-Veiligheidsraad – een onhaalbare optie vermits Rusland lid is van de Veiligheidsraad. De oprichting van een Speciaal Tribunaal veronderstelt een eveneens bijna onhaalbare VN-consensus.

Ook de inzet van gesanctioneerde Russische miljarden voor de reconstructie is juridisch zeer ingewikkeld. Wie bijvoorbeeld het geld van een Russische oligarch wil afnemen, moet bewijzen dat die man of vrouw rechtstreeks betrokken was bij een strafbaar feit.

Met haar aankondiging creëerde Von der Leyen allicht een moment van persoonlijke publiciteit, maar nog meer een van valse hoop voor Oekraïners. Pijnlijk en ook jammer: want eigenlijk had ze en fraaie boodschap kunnen verkondigen over de heel concrete en aanzienlijke humanitaire hulp die de Europese Unie biedt, opdat Oekraïners de nakende winter doorkomen. Met 532 miljard euro kocht de EU bouwmaterialen voor gehavende huizen en scholen, voedsel, medicijnen, medisch materiaal, generatoren, ziekenwagens, brandweerwagens, bulldozers en pontonbruggen. Meer dan drieduizend zwaargewonde Oekraïense burgers werden met EU-hulp naar Europese ziekenhuizen overgebracht. Von der Leyen had die EU-steun in de schijnwerpers kunnen plaatsen en liefst nog een extra push kunnen geven. Want dat is wat de Oekraïners nodig hebben om deze winter te overleven en de oorlog te winnen: concrete bijstand, geen luchtkastelen.

Von der Leyen had beter de EU-steun in de schijnwerpers geplaatst, of zelfs een extra push gegeven