Orban begint te buigen voor financiële druk
Hongarije moet 27 ‘super-engagementen’ nakomen voor het aanspraak kan maken op 13,3 miljard Europees geld. Voor het eerst lijkt het erop dat de Commissie en de lidstaten Orban in de tang hebben.
‘Neen. Hongarije beweegt in de juiste richting, maar we kunnen niet zeggen dat de risico’s voor de Europese begroting weggenomen zijn’, zei Johannes Hahn, Europees Commissaris bevoegd voor de begroting.
Hij stelt de lidstaten daarom voor om 7,5 miljard euro aan cohesiefondsen voor Hongarije te blijven blokkeren tot de regering van premier Viktor Orban zeventien corrigerende maatregelen uitvoert waarvan een groot deel al door het parlement is goedgekeurd. Die moeten de strijd tegen corruptie verbeteren, voor meer concurrentie en transparantie bij openbare aanbestedingen zorgen en belangenvermenging terugdringen.
Orban is zo de eerste regeringsleider die ervaart dat het nieuwe ‘rechtsstaatmechanisme’ werkt. Het werd eind 2020 met veel moeite goedgekeurd en dient om het goede financieel beheer van de Europese begroting te beschermen tegen schendingen van de rechtsstaat.
Hervormingen justitie
De Commissie keurt wel het coronaherstelplan ter waarde van 5,8 miljard euro aan subsidies goed voor Hongarije. Maar de uitbetaling van het geld wordt gekoppeld aan de volledige uitvoering door Hongarije van liefst 27 ‘super-engagementen’, waaronder de zeventien van het mechanisme én vier cruciale hervormingen om de onafhankelijkheid van justitie in Hongarije te herstellen. Volgens Didier Reynders, bevoegd voor Justitie
binnen de Commissie, gaat het om een ‘belangrijke stap die het gerecht beter moet beschermen tegen politieke beïnvloeding. De situatie bleef de voorbije jaren verslechteren. Hongarije belooft nu om ambitieuze hervormingen door te voeren. De engagementen zijn er, zwart op wit. Dit werd nooit eerder afgesproken.’
Zo wordt de macht van de onafhankelijke Nationale raad voor Justitie versterkt en het Hooggerechtshof hervormd om het risico op politieke beïnvloeding te beperken. Het Grondwettelijk Hof zal niet langer vonnissen van rechters kunnen herzien op vraag van de regering. En omwille van de correcte interpretatie en toepassing van het Europees recht, zal het Hooggerechtshof niet langer kunnen beletten dat rechters een prejudiciele vraag stellen aan het Europees Hof van Justitie.
Stok achter de deur
De stok achter de deur is dat het bevroren geld uit het cohesiefonds en de eerste schijf van 800 miljoen van het coronaherstelfonds pas zullen worden betaald als de Hongaarse regering alle 27 beloofde hervormingen ook uitgevoerd heeft. Volgens Johannes Hahn is daarmee het bewijs geleverd dat het rechtsstaatmechanisme ‘een goed instrument is. Anders zou dit nooit gebeurd zijn.’
Om druk te zetten op de Commissie hield de Hongaarse regering unanieme beslissingen tegen over de invoering van een minimumtaks voor multinationals en een Europese lening van 18 miljard voor hulp aan Oekraïne in 2023. ‘Het lijkt alsof er een koppeling is’, erkende Hahn. ‘Maar laat ons eerlijk zijn, het gaat voor Oekraïne om een lening die terugbetaald moet worden en waarbij de lidstaten de volgende jaren de interesten betalen. Voor Hongarije zou dat in 2024 neerkomen op 6 miljoen euro.’
Von der Leyen blijft thuis
Nu is het aan de ministers van Financiën om uiterlijk op 19 december met een bijzondere meerderheid de twee voorstellen van de Commissie goed te keuren. Om Orban klem te zetten, overweegt Tsjechië als tijdelijk EU-voorzitter de ministers eerst te laten stemmen over die twee dossiers en pas daarna over het Hongaarse herstelplan. Door de economische problemen kan de Hongaarse regering het geld zeer goed gebruiken.
Het typeert het isolement van Hongarije binnen de EU – Tsjechië gold onder ex-premier Andrej Babis binnen de Visegrad 4 als een bondgenoot van de Hongaarse premier. En ook Commissievoorzitter Ursula von der Leyen maakte duidelijk dat de plooien verre van gladgestreken zijn. Normaal reist ze naar de lidstaat om het goedgekeurde herstelplan persoonlijk te presenteren; dit keer bleef ze thuis.
De Hongaarse regering reageerde rustig voor haar doen. Bevoegd minister en oud-Europees commissaris Tibor Navracsics zei te hopen dat het Europees geld in 2023 zal vrijkomen.
‘De engagementen zijn er, zwart op wit. Dit werd nooit eerder afgesproken’ Didier Reynders Europees commissaris voor Justitie