Voetballer, blijf bij je leest

Eigenlijk valt er veel voor te zeggen om voetbal en politiek gescheiden te houden. Dat zou ons een boel onzin besparen van politieke analfabeten. Neem nu de, gelukkig getaande, mode van taking the knee, uit solidariteit met het Amerikaanse Black Lives Matter. Afgelopen zomer werd de Engelse nationale voetbalploeg in Boedapest massaal uitgefloten toen ze voor de wedstrijd met Hongarije op de knie ging tijdens het spelen van haar volkslied. ‘We want to educate those people’, zei Gareth Southgate, de manager van de Engelse ploeg.

Die mensen opvoeden? Waar liggen de ex-kolonies van de Hongaren, de Polen, en andere naties van

Centraal-Europa? Waar hebben zij op andere continenten mensen van kleur veroverd, bezet, onderdrukt? Polen is zelf drie keer verdeeld onder Europese monarchieën, en letterlijk van de kaart verdwenen. De Hongaren hebben op hun kwetsbare positie in de brede CentraalEuropese vlakte door de eeuwen heen ontzaglijk veel mensen en rijkdom verloren in de strijd tegen opeenvolgende aanvallers en bezetters, van de Hunnen via de Mongolen tot de Ottomanen. Ze voelden zich ontzettend miskend toen ze door het Verdrag van Trianon (1920) na de Eerste Wereldoorlog 60 procent van hun grondgebied verloren. Het Trianonsyndroom leeft er nog altijd.

Kun je nagaan hoe Polen en Hongaren en andere Centraal-Europeanen, die ook nog de erfenis

torsen van de Sovjetbezetting en het communisme, zich voelen als ze ‘opvoeding’ krijgen van jonge mannen die in een jaar veel meer geld verdienen dan de meeste aardbewoners in heel hun leven.

Ook Fifa-baas Gianni Infantino zou zich beter bij voetbal houden. In de plaats debiteerde hij bij de opening van de Wereldbeker in Qatar een eindeloze politieke tirade. Hij vereenzelvigde zich die dag, als een echte woker, met ‘een Qatarees, een Arabier, een Afrikaan, een gay, een gehandicapte, een gastarbeider’. Kortom, met alle slachtoffers van de verschrikkelijke blanke Europese man. Want die blanke moet zijn mond houden. ‘Wat wij Europeanen de jongste drieduizend jaar gedaan hebben, daarvoor zouden we ons de komende drieduizend jaar moeten verontschuldigen, vooraleer we lessen moraal gaan geven aan anderen’, donderde de Fifa-voorzitter.

Drieduizend jaar? In de eerste duizend jaar van onze tijdrekening was Europa het toneel van onderlinge strijd, van de verwoestende rooftochten van de Vikings, en de al even bloeddorstige invallen uit het Oosten van de Hunnen (5de eeuw). In de 13de eeuw moordden en plunderden de Mongolen zich een weg door heel Azië tot het hart van Europa. Daarop volgden de veroveringen door het islamitische Ottomaanse Rijk, dat doorstootte tot Boedapest. Door zijn eeuwenlang verbod op de introductie van de boekdrukkunst sloot dat rijk zichzelf, en dus ook de onderdrukte Grieken, Serviërs, Bulgaren en Roemenen tot de 19de eeuw af van het intellectuele ferment dat, vanaf het quattrocento, in westelijk Europa een nooit geziene kettingreactie van energie, kennis, wetenschap en ontdekkingen teweegbracht. Een ferment waardoor Europese naties – en niet ‘Europa’ – de wereld gingen domineren, niet gedurende drieduizend jaar maar gedurende een paar eeuwen, in de zoveelste episode in de op- en neergang van rijken en beschavingen.

De wereld bestaat in meerderheid uit autocratische regimes en dictaturen. Het is dus onvermijdelijk dat grote sportevenementen aan dergelijke landen worden toegewezen. Zo was er in 1978 het ‘WK van de schande’, in Argentinië. Dat land werd toen geregeerd door een weerzinwekkende, wrede junta. Ondanks protesten heeft het WK er plaatsgevonden. Argentinië won, het bewind bleef.

Niet buitenlands protest, maar Margaret Thatcher bracht de junta ten val. In 1982 nam een failliete junta haar toevlucht tot een van de oudste trucs die bestaan. Ze viel de Britse Falklands/Malvinas binnen, een lekker oorlogje om de natie te verenigen achter de vlag. Maar dat was buiten de waard gerekend. Britten die bezet werden, Brits grondgebied dat militair ingepalmd werd, dat kon Londen niet straffeloos laten gebeuren, vond Thatcher. Het was een moeilijke beslissing, maar ze stuurde een vloot uit over een afstand van 13.000 km. Ze won. En de junta viel.

Je kunt je afvragen of Vladimir Poetin zijn inval in Oekraïne zou hebben aangedurfd als er in de Europese Unie een paar leiders met de ruggengraat van Thatcher waren geweest, als de EU-landen het vredesdividend niet hadden opgesoupeerd in de plaats van te investeren in een geloofwaardige defensie. Het is nutteloze speculatie. Maar het is een droeve vaststelling dat Infantino met zijn emotioneel gebral wel de zeitgeist weergaf van een uitgeleefd Europa, dat zo lang, gemakshalve, aan een tandeloze soft power vasthield, dat vandaag niet door drive en harde wil beheerst wordt, maar door een tomeloze excuuscultuur.

Zeker, van voetballers en hun vertegenwoordigers wordt verwacht dat ze met hun voetbal en hun toernooien honderden miljoenen

mensen wereldwijd verblijden, niet dat ze serieuze boeken over geschiedenis lezen. Maar laat ze dan alstublieft bij hun leest blijven, bij wat ze kennen en kunnen – voetbal.

Zou Poetin Oekraïne zijn binnengevallen als er in de EU leiders met de ruggengraat van Thatcher waren geweest?

Mia Doornaert is onafhankelijk expert in internationale betrekkingen. Haar column verschijnt tweewekelijks op donderdag.

klasse. Denk aan het hoofddoekendebat met de Gentse schepen Hafsa El Bazioui (Groen) in De zevende dag, die nadien bestookt werd met racistische reacties en zelfs doodsbedreigingen. Van politici uit minderheidsgroepen wordt snel verwacht dat ze zich uitspreken over diversiteitsthema’s en sociale problematieken, maar reacties kunnen bijdragen tot een keuze voor terughoudendheid.

De brief van de vrouwelijke politici is een belangrijke symbolische stap richting het aankaarten van seksisme, grensoverschrijdend gedrag en de normen die een zwijgcultuur in stand houden binnen de politiek. Hopelijk wordt de brief niet alleen een gespreksonderwerp in de politieke wandelgangen, maar leidt hij ook tot

structurele aanpassingen.

Joke D’Heer

PhD-onderzoeker UGent.