Voorjaarsoffensief De Croo moet Vivaldi opblinken
In maart wil de regering-De Croo bewijzen dat ze toch nog kan hervormen. Het programma oogt overladen, met activering als topprioriteit. Maar wie weet vindt de eerste minister ‘ambitie en voluntarisme’.
Door tijdgebrek kon premier Alexander De Croo (Open VLD) woensdag in de commissie Binnenlandse Zaken niet antwoorden op de splijtende analyses van de oppositie. Op hervormingsvlak krijgt zijn regering amper iets klaar. Eerder deze week boekte Vivaldi een succesje met het loonakkoord, maar het gerommel aan de zijlijn door diverse partijvoorzitters van de meerderheid suggereerde dat het vet van de soep is. ‘Bij gebrek aan ambitie kunnen we nu al de eindconclusie maken’, sneerde N-VA-fractieleider Peter De Roover tijdens de commissievergadering.
Zelfs über-Vivaldist Kristof Calvo (Groen) hekelde een ‘gebrek aan ambitie en voluntarisme’. Hij hoopte dat ‘De Croo de Verhofstadt in hem zou loslaten’. Een via De Tijd uitgelekt werkdocument van de Zestien suggereert dat de premier die weg ook lijkt op te gaan. Tegen maart wil Vivaldi een rist hervormingen realiseren. De timing heeft alles te maken met de begrotingscontrole. België torst een van de slechtste begrotingen van Europa. Dat maakte zeker aan Vlaamse kant een sense of urgency los.
Mensen aan het werk
In wezen draait alles rond het opkrikken van de werkzaamheidsgraad. Volgens het regeerakkoord moet die in 2030 op 80 procent liggen. ‘Mensen aan het werk’ betekent meer inkomsten en minder uitgaven. In een interview met De Standaard wees Open VLDvoorzitter Egbert Lachaert op de nood om het verschil tussen werken en niet werken te vergroten.
Dat uitgangspunt kleurde maandag alvast de verdeling van de welvaartsenveloppe. Dat potje van een klein miljard wordt gebruikt om de laagste lonen en uitkeringen op te trekken. In tegenstelling tot twee jaar geleden vloeit er minder geld naar de werkloosheidsuitkeringen. De vrijgekomen middelen gaan naar een verhoging van de minimumlonen.
Het werkdocument bouwt daarop verder. Als de invoering van het sociale energietarief binair gebeurt ( je hebt er recht op of niet en de grens is heel strikt) is de werkloosheidsval groot. Veel mensen verkiezen dan om financiële redenen een uitkering boven een job. Daarom wil de premier de toepassing aanpassen. Al tijdens de begrotingsgesprekken werd deze oefening gemaakt. Maar minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) lag dwars. Er volgt nu een tweede zit waarbij ook de permanente verlaging van de btw op gas en elektriciteit en de invoering van compenserende accijnzen afgeklopt kunnen worden.
Pensioenen
Ook de pensioenhervorming vraagt om een herkansing. De afgesproken maatregelen doen de vergrijzingskosten oplopen. Aan de ene kant kost de pensioenbonus te veel geld (zowat 800 miljoen in 2040), aan de andere kant brengen de 5.000 noodzakelijk gewerkte dagen om toegang te krijgen tot het minimumpensioen te weinig op (amper 25 miljoen in 2040).
De Croo zelf wilde snoeien in de perequatie (waarbij de ambtenarenpensioenen de stijging van de ambtenarenlonen volgen) of de toegangsvoorwaarde voor het minimumpensioen verhogen, in ruil voor een vervroegd pensioen voor werknemers die op hun achttiende begonnen te werken. De PS blokkeerde dat. Ook de afschaffing van gunstregimes bij het spoor en de politie sneuvelde.
Het verzoek van staatssecretaris voor Relance Thomas Dermine (PS) aan de Europese Commissie om een schijf van 847 miljoen euro relancegeld (waarvan slechts 179 miljoen euro voor de federale overheid) vrij te maken, pepert de discussie. In de commissie Economie moest Dermine maandag toegeven dat de pensioenplannen botsen met wat Europa vraagt.
Maar er was volgens hem geen sprake van een ‘noodsituatie’, de ‘intense discussies met de Commissie over de manoeuvreerruimte’ lopen volop. Toch bestaat binnen Vivaldi de hoop dat het dreigement om de som niet uit te betalen de PS en vooral vicepremier PierreYves Dermagne tot actie zou aanzetten. Zeker het Waals Gewest zit om geld verlegen.
In kringen van de Zestien valt te horen dat de ‘rijpheid’ van de dossiers het ritme van de hervormingen zal bepalen
Kleine stapjes
Later deze maand introduceert minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) zijn voorstel tot fiscale hervorming. Weer is het de betrachting om werken lonender te maken, met de verlaging van de lasten op arbeid als prioritaire doelstelling. Een pijnpunt blijft de manier waarop die verlaging wordt gecompenseerd, al zullen terugverdieneffecten ongetwijfeld een deel van het gat moeten vullen. Eerdere ambities werden al gehalveerd naar een opbrengst van 500 euro per belastingbetaler. In dat verband bespreekt de regering ook de plannen van minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke (Vooruit) over een lager btw-tarief voor gezonde voeding.
Ten slotte wordt er aan de arbeidsdeal gesleuteld. Traditioneel presteert een aantal doelgroepen slecht op de arbeidsmarkt. In de eerste plaats gaat het om laaggeschoolden en mensen met nietEU-roots. De Croo pocht dat er sinds de crisis 200.000 jobs zijn bijgekomen. Maar het federale werkzaamheidscijfer raakt nauwelijks opgekrikt (op dit moment 71,4 procent) en verschilt flink met het Europese gemiddelde (74,9 procent). Het aantal vacatures blijft hoog.
De vraag blijft welke werkmethode de premier zal toepassen. In kringen van de Zestien valt te horen dat in de eerste plaats de ‘rijpheid’ van de dossiers het ritme zal bepalen. In die zin zal de ‘pragmatiek’ overheersen, eerder dan het afsluiten van een groot akkoord waarbij iedere partner zijn trofee krijgt. De diverse plannen mogen dan eenzelfde doelstelling hebben, het verleden bewees dat een consensus tussen de zeven partijen moeilijk ligt. Het wordt dus een kwestie van ‘kleine stapjes’ in de goede richting en erover waken dat ‘de kar niet wordt overladen’.